Dưới đây là bài soạn văn bài: Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận – ngữ văn 12 – tập 1 – đầy đủ nhất sẽ giúp các bạn học sinh thấy được những vai trò và những hiệu quả của việc kết hợp các phương thức biểu đạt như :tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh trong một bài văn nghị luận.

Tham khảo thêm:

• Soạn bài phân tích Sóng
• Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca
• Soạn văn 12 chi tiết các tác phẩm

1. Kiến thức trọng tâm

– Trong một đoạn văn nghị luận thì phương thức biểu đạt nghị luận luôn luôn giữ vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, những người làm văn nghị luận vẫn có thể và nên kết hợp với các phương thức biểu đạt như: tự sự, miêu tả, biểu cảm hay thuyết minh… Việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận luôn phải xuất phát từ yêu cầu và mục đích nghị luận.

– Nếu được sử dụng một cách hợp lí và khéo léo, các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh có thể làm cho bài văn hay đoạn văn nghị luận trở nên đặc sắc, có sức thuyết phục, hấp dẫn hơn từ đó hiệu quả nghị luận được nâng cao hơn.

2. Giải đáp các câu hỏi trong sách giáo khoa (SGK)

Trả lời câu 1 – Trang 158 – SGK – ngữ văn 12 – tập 1:

Vận dụng các kiến thức đã học, từ lớp 8, các bạn hãy trả lời các câu hỏi dưới đây:

a. Vì sao khi làm một bài văn nghị luận, có những lúc chúng ta cần vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm?

b. Chúng ta cần chú ý điều gì trong việc vận dụng các phương thức biểu đạt để có thể đạt kết quả cao? Cho ví dụ.

*Trả lời câu a:

Trong một bài văn nghị luận có lúc chúng ta cần vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt như: tự sự, miêu tả và biểu cảm vì:

Làm như thế thì bài văn hay đoạn văn nghị luận sẽ hay hơn, hấp dẫn hơn và có sức thuyết phục đối với khán giả: bên cạnh sự thuyết phục chủ yếu được lập luận logic thì còn có thêm sự hỗ trợ bằng một số hình ảnh, câu chuyện và cảm xúc được kết hợp trong bài nghị luận.

– Khắc phục những hạn chế của một bài văn nghị luận là sự khô khan, thiên về lý tính, khiến khán giả khó đọc, khó hiểu.

– Những yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm sẽ đem lại sự cụ thể, sinh động cho văn nghị luận.

*Trả lời câu b:

Để việc vận dụng các phương thức biểu đạt đó đạt hiệu quả cao thì cần chú ý những điều sau đây:

-Những phương thức biểu đạt nghị luận luôn giữ vai trò chủ đạo, các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả và biểu cảm chỉ giữ vai trò hỗ trợ thêm trong sự kết hợp với lập luận của bài nghị luận. Vì vậy, kể, tả hay biểu cảm chỉ là những yếu tố kết hợp. Tất cả chúng không được làm mất, làm mờ đi tính đặc trưng nghị luận của bài văn. Các yếu tố kể, tả, biểu cảm khi tham gia vào một bài văn nghị luận, phải chịu được sự chi phối và phải phục vụ được quá trình nghị luận.

– Đưa các yếu tố như: tự sự, miêu tả và biểu cảm vào một bài nghị luận phải làm cho nó hài hòa, hợp lý, đúng lúc, đúng chỗ và phải được kết hợp một cách nhuần nhuyễn, tự nhiên trong luận cứ, luận điểm và trong hệ thống lập luận của một bài nghị luận.

Trả lời câu 2 – Trang 158 – SGK – ngữ văn 12 – tập 1

Biết vận dụng các phương thức tự sự, miêu tả và biểu cảm thôi là chưa đủ. Trong rất nhiều trường hợp, để đoạn văn nghị luận có sức  thuyết phục mạnh mẽ hơn thì người viết (người nói) còn cần phải có khả năng vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt thuyết minh. Nói như thế có đúng không? Vì sao?

*Trả lời:

– Đây là một phương thức biểu đạt rất quan trọng, rất cần được vận dụng kết hợp trong các bài văn nghị luận để có thể tăng hiệu quả biểu hiện và sức thuyết phục của nó.  Phương thức thuyết minh sẽ hỗ trợ đắc lực cho một bài nghị luận. Nhờ có sự vận dụng nhuần nhuyễn giữa sự kết hợp thuyết minh hai thuật ngữ GDP (tổng sản phẩm quốc nội) với GNP (tổng sản phẩm quốc dân) mà lập luận của bài viết trở nên rõ ràng, chặt chẽ các luận điểm nêu lên được sáng tỏ, có sức thuyết phục đối với người đọc, với những con số rõ ràng, chính xác về chỉ số GDP và GNP ở Việt Nam.

– Những tác dụng và ý nghĩa của việc sử dụng thao tác chứng minh:

• Hỗ trợ đắc lực cho việc bàn luận của tác giả, đem lại những hiểu biết hết sức thú vị.
• Giúp người đọc hình dung được các vấn đề một cách cụ thể và hình dung về mức độ nghiêm túc của vấn đề.

Trả lời câu 3 – trang 159 – sgk – ngữ văn 12 – tập 1

Viết một bài văn nghị luận với chủ đề “Nhà văn mà tôi hâm mộ”

• Nhà văn mà bạn hâm mộ là ai (nêu rõ: tên, tuổi, quê quán, thời đại, tác phẩm chính…)
• Tại sao bạn lại ngưỡng mộ nhà văn đó
• Nêu những ước muốn, nguyện vọng của bạn đối với nhà văn mà mình ngưỡng mộ

Bài văn tham khảo: Nhà văn mà tôi đã rất hâm mộ

   Trong số rất nhiều những nhà văn Việt Nam hiện đại, người đã để lại trong lòng độc giả cũng như những nhà phê bình văn học một niềm tiếc nuối lớn nhất là nhà văn Nam Cao. Chúng ta nhận ra được trên những trang viết của nhà văn Nam Cao có những dấu hiệu của một nhà văn tài năng có một không hai trong nền văn học nước nhà. Nếu những bom đạn chiến tranh không cướp đi sinh mạng của ông thì hẳn rằng Nam Cao sẽ mang lại cho dân tộc ta một nền văn học rất vẻ vang.Nhưng tôi yêu mến nhà văn Nam Cao không hoàn toàn bởi tất cả những điều chúng ta vẫn tiếc nuối về ông. Tôi hâm mộ nhà văn này bởi những quan niệm sống và viết văn bởi sự nặng lòng của nhà văn dành cho những người nông dân Việt Nam.

   Sinh ra ở một vùng quê Hà Nam, nhà văn Nam Cao là một người trí thức chân chính. Có những điều rất kỳ lạ là trong khi có rất nhiều những nhà văn đặt nghệ thuật và sự nghiệp sáng tác của mình lên trên hết thì Nam Cao lại làm một cách khác. Tất nhiên đã là một nhà văn thì phụng sự nghệ thuật, đam mê sáng tác là lẽ thường tôi không có ý gì trách. Nhưng chính điều đó đã càng khiến Nam Cao nổi bật hơn hết bởi ông đã vượt qua cái lẽ thường tình ấy của cuộc sống.Nhà văn mà không coi việc sáng tác là nhiệm vụ số một thì nhà văn sẽ coi trọng điều gì? Trong những năm tháng chống Pháp đầy gian khổ, nhà văn Nam Cao đã gác bút để lên đường ra mặt trận, trực tiếp cầm súng chiến đấu vì tổ quốc thân yêu. Nhà văn quan niệm một điều rất ấn tượng rằng: “Sống đã rồi hãy viết“. Đó là một quan niệm hết sức sâu sắc. Phải được sống một cuộc sống đầy đủ với cuộc đời rồi mới viết. Phải cảm nhận được cuộc sống bằng mọi giác quan, mọi cảm xúc, cảm giác của bản thân rồi mang những cảm nhận máu thịt đó của mình phác họa lên trang viết. Khi ấy người nghệ sĩ mới có thể chuyển tải đầy đủ và chân thật bản chất cuộc sống đến với những độc giả.Trong lời phát biểu của Nam Cao, ta nhận thấy một nhiệm vụ rất thiêng liêng của nền văn học: nhiệm vụ phản ánh cuộc sống. Không phải đến tận những năm sau cách mạng tháng 8 nhà văn Nam Cao mới có được tư tưởng vĩ đại đó.

   Trước cách mạng, trong truyện “Giăng sáng” ông đã từng viết rằng “Nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia cất lên từ những kiếp lầm than” tức là ngay từ sớm nhà văn Nam Cao đã ý thức được vai trò của những người cầm bút là phải bám sát với đời sống thực tại của nhân dân đề phản ánh và đồng cảm với nó.

   Xuất phát từ quan niệm ấy, trước cách mạng tháng 8 ngòi bút của nhà văn Nam Cao theo sát những đời sống khổ ải, bần cùng của người nông dân đương thời. Đọc văn của nhà văn Nam cao, người đọc bị ám ảnh nặng nề bởi cái đói quay quắt kéo dài. Cái đói dường như là căn bệnh di căn lây lan với tốc độ khủng khiếp trên những trang viết của ông. Người đọc sợ hãi mỗi khi lật giở những trang truyện ngắn của ông. Sợ hãi bởi phải đối mặt với những cái tận cùng của khổ đau, những cảnh tượng, những vấn đề nhân bản.

2. Giải câu hỏi phần luyện tập

Hướng dẫn trả lời bài 1 (Trang 161 sgk ngữ văn 12 tập 1)

Cả hai nhận định đó đều đúng:

• Bài văn nghị luận sẽ trở nên hấp dẫn hơn vạn lần khi kết hợp với các phương thức biểu đạt nếu không rõ thì sẽ dễ sa vào những sự trừu tượng, khô khan
• Tác phẩm nghị luận mà chỉ vận dụng một phương pháp thì rất dễ rơi vào đơn điệu, nhàm chán

Hướng dẫn trả lời bài 2 (trang 161 ngữ văn 12 tập 1):

Dưới đây là bài viết về chủ đề: Ô nhiễm môi trường

Ở cái xã hội ngày nay vấn đề ô nhiễm môi trường đã và đang trở thành một vấn đề nóng bỏng trên toàn thế giới. Thực trạng về nguồn nước, không khí, nguồn thực phẩm… đang bị ô nhiễm hết sức nghiêm trọng, khiến cho mỗi chúng ta cần phải nghiêm túc nhìn nhận và tìm ra cách thức để khắc phục tình trạng đó. Việc bảo vệ môi trường không phải là nhiệm vụ của riêng ai mà là nhiệm vụ, sự chung tay của tất cả mọi người. Vào năm 2016 đã xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt trên các bãi biển ở các tỉnh như Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị khiến cư dư luận hoang mang. Nguyên nhân là do có hàng tỉ tấn chất thải độc hại của công ty xí nghiệp thải trực tiếp ra biển mà chưa qua xử lý, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới hệ sinh thái của biển. Ô nhiễm môi trường đã gây ra những hậu quả nặng nề trực tiếp tới đời sống của chúng ta, vì thế cần phải có những biện pháp để ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường đang diễn ra, để môi trường sống của chúng ta ngày càng trong lành hơn và tốt đẹp hơn.

Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận