I. Nguyên tố hóa học được sắp xếp như thế nào?
Các nguyên tắc sắp xếp bảng tuần hoàn hóa học như sau:
- Các nguyên tố được xếp theo chiều ngang tăng dần của diện tích hạt nhân;
- Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng ngang (chu kì);
- Các guyên tố có cùng số electron hóa trị (electron có khả năng tham gia vào quá trình hình thành liên kết hóa học) được xếp thành một cột (nhóm).
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học được cấu tạo gồm các thành phần sau: Ô nguyên tố; chu kỳ và nhóm.
- Ô nguyên tố: Các nguyên tố được xếp vào một ô trong bảng, gọi là ô nguyên tố. Mỗi nguyên tố sẽ được đánh một số thứ tự (số thứ tự chính là số điện tích z của nguyên tố đó). Đây cũng chính là số hạt nhân proton trong hạt nhân, bằng số electron thuộc lớp vỏ nguyên tử của nguyên tố đó.
- Chu kỳ và nhóm:
- Chu kỳ:
Chu kỳ là các dãy nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số electron và được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần.
Cấu trúc của chu kỳ:
+ Số tứ tự của chu kỳ trùng với số lớp electron của nguyên tố trong chu kỳ đó;
+ Có 7 chu kỳ (chu kỳ nhỏ từ 1,2,3; chu kỳ lớn từ 4,5,6,7)
- Nhóm:
Nhóm là tập hợp các nguyên tố hóa học được xếp thành cột, gồm các nguyên tố mà nguyên từ có cấu hình electron lớp ngoài cùng tương tự nhau, chính vì vậy tính chất hóa học của chúng gần giống nhau.
Nguyên tử của các nguyên tố trong cùng nhóm có số electron hóa trị bằng nhau đồng thời bằng số thứ tự của nhóm.
Bảng tuần hoàn được chia thành 18 cột, 8 nhóm A và 8 nhóm B. Mỗi nhóm là 1 cột riêng cột VIIIB gồm 3 cột.
+ Nhóm A: Bao gồm các nguyên tố thuộc chu kỳ nhỏ và có cả chu kỳ lớn, chúng được gọi là các nguyên tố s và p.
Nhóm IA, IIA số electron ngoài cùng ở ns
Nhóm IIIA → VIIIA số electron ngoài cùng ở ns np.
+ Nhóm B: Gồm các nguyên tố thuộc chu kỳ lớn, được gọi là các nguyên tố d và f, nhóm VIIIB được gọi là nguyên tố chuyển tiếp.
Những nguyên tố d có phân lớp d bão hòa (10e) thì số thứ tự nhóm của chúng bằng số electron ngoài cùng.
3. Các nguyên tố xếp ở cuối bảng:
Nhóm IIIB có 14 nguyên tố họ lantan (từ Ce đến Lu và 14 nguyên tố họ actini được xếp vào riêng thành 2 hàng cuối bảng).
III. Sự biến đối tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố hóa học
Cấu hình nguyên tử các nguyên tố nhóm A ở lớp ngoài cùng sẽ được lặp lại ở chu kỳ trước sau mỗi một chu kỳ.
Nguyên nhân của sự biến đổi tuần hoàn về tính chất các nguyên tố là do sự biến đôi tuần hoàn về cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử.
Số thứ tự của nhóm cho biết số electron lớp ngoài cùng, đồng thời cũng là số electron hóa trị trong nguyên tử nguyên tố đó.
Sự giống nhau về cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử chính là nguyên nhân của sự giống nhau của tính chất hóa học của các nguyên tố trong cùng một nhóm A.