Soạn văn bài: Những ngày đầu của nước Việt Nam mới – Võ Nguyên Giáp – ngữ văn 12 – tập 1. Bài soạn này bao gồm, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật cùng với hoàn cảnh sáng tác, ra đời của tác phẩm và đôi nét về tác giả những quan điểm cùng với sự nghiệp sáng tác phong cách nghệ thuật giúp các bạn học tốt môn ngữ văn 12

Tham khảo thêm: 

• Soạn văn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông
• Chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận
• Kiến thức trọng tâm môn văn 12

1. Giới thiệu tác giả Võ Nguyên Giáp

– Võ Nguyên Giáp sinh ngày 25 tháng 8 năm 1911 tại thị xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.

– Ông đã bắt đầu hoạt động cách mạng từ năm 1925 và là một trong những đảng viên đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương.

– Vào tháng 12/1944, ông được chủ tịch Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân.

– Tháng 8/11945, ông là Ủy viên Ủy ban Quân sự Bắc kỳ, là thành viên của Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc.

– Sau khi cách mạng tháng Tám thành công, ông trở thành Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong Chính phủ lâm thời của nước Việt nam Dân chủ Cộng hòa.

– Vào năm 1948, ông đã được phong hàm Đại tướng, là Tổng Tư lệnh Quân đội quốc gia và dân quân Việt Nam.

– Ông đã từng trực tiếp chỉ huy chiến dịch Biên giới năm 1950, chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 và chiến dịch Hồ Chí Minh 1975.

– Võ Nguyên Giáp là Ủy viên Bộ chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam từ những năm 1951-1982, là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng từ năm 1946-1980, là Phó thủ tướng nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam từ năm 1978-1992.

– Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong những nhà lãnh đạo kiệt xuất nhất của cách mạng Việt Nam. Cuộc đời ông luôn song hành cùng những chặng đường lịch sử của dân tộc ta trong thế kỉ XX.

– Với những tư tưởng và tầm văn hóa lớn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã tái hiện lại những chặng đường lịch sử của dân tộc ta trong nhiều tác phẩm hồi ký (do người khác ghi lại): Những năm tháng không thể nào quên năm 1970; Chiến đấu trong vòng vây năm 1978; Điện Biên Phủ – điểm hẹn lịch sử năm 1944…

2. Tổng quan về tác phẩm:

2.1. Xuất xứ tác phẩm

Tác phẩm “Những ngày đầu của nước Việt Nam mới” nằm trong chương XII của tập hồi kí “Những năm tháng không thể nào quên” do nhà văn Hữu Mai thể hiện.

Tên đoạn trích do chính người biên soạn đặt.

2.2. Bố cục tác phẩm:

Gồm 4 phần:

• Phần 1. Từ đầu cho đến “hai chục vạn quân Tưởng ập vào miền Bắc”: nội dung đoạn này là hồi tưởng lại lịch sử của đất nước.
• Phần 2. Tiếp theo đến “những khó khăn càng thêm trầm trọng”: nói về những khó khăn của đất nước sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.
• Phần 3. Tiếp theo đến “ba trăm bảy mươi ki-lô-gam vàng”: đưa ra những biện pháp khắc phục khó khăn.
• Phần 4. Phần còn lại: nói về Bác Hồ trong những ngày đầu của nước Việt Nam mới.

2.3. Giá trị nội dung

Đoạn trích đã ghi lại những sự kiện lịch sử quan trọng của nước Việt Nam ta ở một thời điểm trọng đại, một giai đoạn đầy những khó khăn và vinh quang của đất nước.

2.4. Giá trị nghệ thuật

– Hồi ký mang đậm dấu ấn cá nhân đặc biệt là của đại tướng Võ Nguyên Giáp (đặc biệt bởi yếu tố cá nhân của đại tướng luôn hòa nhập với cái chung của Đảng, của nhân dân đất nước).

– Cách trần thuật và nêu cảm nghĩ xuất phát từ vị trí và những điểm nhìn của đại tướng, người là đại diện cho bộ máy lãnh đạo của Đảng, đại diện cho nhân dân, dân tộc nên mang tầm khái quát to lớn, mang tính chất toàn cảnh.

3. Giải đáp phần luyện tập

Hướng dẫn trả lời câu 1 – trang 210 – sgk – ngữ văn 12 – tập 1:

Tìm hiểu bố cục của đoạn trích

Lời giải chi tiết:

Bố cục chia làm 4 đoạn

– Đoạn 1: Từ đầu cho đến “ập vào miền Bắc”: Thể hiện tư thế đứng hiên ngang của dân tộc trong thời kỳ chống Mỹ, tác giả hồi tưởng lại về giờ phút lâm vào cảnh hiểm nghèo của đất nước Việt Nam mới.

– Đoạn 2: Tiếp theo đến “thêm trầm trọng”: Kể lại những khó khăn về mọi mặt của đất nước, tưởng chừng như khó có thể vượt qua được.

– Đoạn 3: Tiếp theo đèn “ba trăm bảy mươi kilôgam vàng”: Nêu lên những biện pháp tích cực của chính quyền mới quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thử thách của toàn Đảng của toàn dân ta.

– Đoạn 4: phần còn lại: hình ảnh Bác Hồ biểu tượng cho một chính thể mới, Nhà nước mới. Nhà nước của dân, do dân và vì dân.

 Hướng dẫn trả lời câu 2 (trang 210 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Để hồi tưởng lại những ngày đầu của nước Việt Nam mới, tác giả đã xuất phát từ điểm nhìn hiện tại nào? Những cảm nghĩ cụ thể của tác giả là gì?

Lời giải chi tiết:

– Điểm nhìn hiện tại chính là bối cảnh đất nước vào năm 1970. Thời điểm mà cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra vô cùng gay go và ác liệt.

– Cảm nghĩ của tác giả: so với 25 năm trước đây, tuy khó khăn như thế và lực lượng của ta đã khác:

+ Vào năm 1945: “là thời kỳ làm mưa, làm gió của các chủ nghĩa đế quốc”, “gần hai chục vạn quân Tưởng từ mấy ngả ập vào miền Bắc” còn bây giờ năm 1970, “mỗi hành động kẻ cướp… không tránh khỏi bị trừng phạt”, mọi cách tô son trát phấn của đế quốc Mỹ với bọn ngụy quyền tay sai ở miền Nam đều rất hoài công vô ích”.

+ Vào năm 1945 nước Việt Nam ta chưa có tên trên bản đồ thế giới, cả Đông Dương khi đó đều mang tên Indochina (Vùng giáp giới Ấn Độ – Trung Quốc) thuộc Pháp. Còn bây giờ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã là một đất nước tự do-dân chủ.

Hướng dẫn trả lời câu 3 (trang 210 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Phân tích để nêu rõ được những khó khăn nguy nan của nước Việt Nam mới ra sao?

Lời giải chi tiết:

– Nước Việt Nam mới khi khai sinh đã phải đương đầu với biết bao khó khăn, nguy nan nằm giữa bốn bề hùm sói, phải tự mình đấu tranh dũng cảm, mưu trí phải tìm mọi cách để có thể giữ được sinh mạng

– Đảng đã phải hoạt động bí mật, các đảng viên đều công tác dưới danh nghĩa là những cán bộ Việt Minh. Chính quyền của cách mạng mới, “chưa được nước nào công nhận’

– Kinh tế khi đó hết sức khó khăn: ruộng đất vẫn trong tay của bọn địa chủ, bão lụt, hạn hán liên miên, tình hình buôn bán với nước ngoài thì trì trệ, hàng hóa khan hiếm, ngân sách thì chỉ còn một triệu bạc rách.

– Đời sống của nhân dân rất thấp, nạn thất nghiệp gia tăng, nạn đói, dịch tả sản sinh đã quay trở lại.

– Thực dân Pháp xâm lược trở lại Nam bộ làm cho những khó khăn “càng thêm trầm trọng”.

Đây là những thách thức quá lớn đối với một chính quyền cách mạng đang còn quá non trẻ.

Hướng dẫn trả lời câu 4 (trang 210 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Đảng và Chính Phủ ta nhận được sự ủng hộ của toàn dân nên đã có những quyết sách đúng đắn sáng suốt như thế nào để đưa đất nước ta vượt qua những gian khổ?

Lời giải chi tiết:

Đảng và Chính phủ ta đã có những quyết sách rất đúng đắn, sáng suốt để đưa đất nước ta vượt qua những khó khăn, thử thách:

– Củng cố và giữ vững chính quyền của cách mạng, giải tán chính quyền cũ (chính quyền của thực dân phong kiến).

– Xây dựng những bộ máy chính quyền mới, từ chính quyền cơ sở là Hội đồng nhân dân, uỷ ban chấp hành đến Trung ương là quốc dân đại hội, toàn dân đều đóng góp ý kiến cho dự án chống Pháp.

– Thi hành những chính sách mới: địa chủ phải giảm tô xuống 25%, xóa nợ cho nông dân, toàn dân phải tăng cường học chữ quốc ngữ, học tập thi cử tất cả đều miễn phí, động viên tinh thần đóng góp của nhân dân, lập quỹ độc lập, kêu gọi đồng bào hưởng ứng “tuần lễ vàng”. Nội lực của nước Việt Nam mới được nâng lên một cách nhanh chóng.

Hướng dẫn trả lời câu 5 (trang 210 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Trong cả phần trích, đâu là những hình tượng tiêu biểu, gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

– Hình ảnh gây ấn tượng mạnh nhất chính là hình ảnh Bác Hồ, người đứng đầu của bộ máy lãnh đạo Đảng và Chính phủ, người cầm lái con thuyền cách mạng vượt qua biết bao sóng lớn. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cho ta thấy được một nét đẹp ngời sáng và cao cả của Bác đó chính là sự toàn tâm toàn ý vì dân, vì nước “ở Người, mọi vấn đề, mọi chuyện của Đảng, của nước, của dân đều trở thành những rung động sâu xa trong tình cảm”. Từ đó thì chính quyền mới có thể tồn tại và lớn mạnh dần, Bác chủ trương xây dựng “Với quan hệ giữa những người làm việc trong bộ máy chính quyền mới với nhân dân”. Bác đã đề ra ba mục tiêu hết sức quan trọng “diệt giặc đói, giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”, muốn được thế phải dựa vào lực lượng và tinh thần của nhân dân.

– Chính quyền mới phải làm tất cả mọi việc “để mưu cầu hạnh phúc cho dân”. Bác viết: “Nước độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc thì độc lập cũng không có nghĩa là gì”. Tác giả đã khái quát lại rất sâu sắc: “Hạnh phúc cho dân đó là mục đích của việc giành lấy chính quyền và giữ vững chính quyền ấy. Đó chính là lý tưởng của Người, là tấm lòng của Người”. Bác đưa ra những chủ trương kiên quyết chống lại những biểu hiện tiêu cực, khuyết điểm của những người làm việc tại các cơ quan. Bác đã viết bài tự phê bình cho đăng trên lên các báo, vạch ra “cái tệ của việc tham ô” và nói thành thật: “ những sự thành công là nhờ đồng bào cố gắng. Những khuyết điểm kể trên là một tội lỗi của chúng tôi”. Vì những lẽ đó mà có thể nói như tác giả hồi ký: “Đồng bào ta đã nhận thấy ở Bác Hồ, một hình tượng tượng trưng cao đẹp nhất của dân, của nước, của cách mạng…”.

Hướng dẫn trả lời câu 6 (trang 210 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Nghệ thuật viết hồi ký của tác giả có điểm gì đặc biệt?

Lời giải chi tiết:

– Trần thuật tất cả sự kiện từ điểm nhìn của một người đại diện cho bộ máy lãnh đạo của Đảng và Chính phủ, do đó tất cả các sự kiện được kể lại thường là mang tính chất toàn cảnh, tổng thể, phác họa những nét lớn, gây ấn tượng sâu sắc với mọi người, nó cũng tiêu biểu cho những cảm nghĩ chung của những người lãnh đạo Đảng và Chính phủ.

– Cách trần thuật như thế đã làm cho tác phẩm này không phải là sách tự thuật về một cuộc đời mà gần như nó là cuốn biên niên sử của cả một dân tộc. Thể hồi ký đã có một diện mạo mới mang một tầm vóc mới.

Hy vọng thông qua bài viết này sẽ giúp ích cho các em trong quá trình học môn Ngữ văn lớp 12.