Phân tích Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi hay chi tiết nhất. Bài hướng dẫn phân tích truyện ngắn Những đứa con trong gia đình dưới đây mà Butbi chi sẻ sẽ rất bổ ích để bạn tham khảo và định hướng cách làm bài đúng nhất, tránh tình trạng lạc đề. Những chia sẻ kiến thức của Butbi bám sát vào nội dung bài để các bạn dễ nắm bài ở nhà và không sợ lan man khi làm bài thi.

Tham khảo thêm:

• Những đứa con trong gia đình tác giả tác phẩm
• Mở bài Những đứa con trong gia đình
• Soạn văn 12 Những đứa con trong gia đình
• Bài văn ôn thi thpt 2023

I, Dàn ý phân tích Những đứa con trong gia đình chi tiết

1, Mở bài

– Giới thiệu khái quát tác giả Nguyễn Thi: là một trong những nhằ văn viết văn xuôi hàng đầu của văn nghệ miền Nam, trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Những sáng tác của ông hầu hết để phản ánh hiện thực nóng bỏng của chiến trường Nam Bộ và vẻ đẹp con người nơi đây.

– Giới thiệu tác phẩm “Những đứa con trong gia đình”  là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Thi viết về cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân Nam Bộ.

2, Thân bài

2.1, Vẻ đẹp của dòng sông truyền thống gia đình

– Là một gia đình kiên trung, anh dũng chịu nhiều đau thương, mất mát trong chiến tranh: ông nội bị giặc giết, cha của Việt thì bị giặc chặt đầu, má lại bị trúng đạn của Mĩ, thím Năm cũng bị giặc bắn chết. Đau thương, căm hận đã đã nhen nhóm ngọn lửa căm thù trong mỗi thành viên.

a) Vẻ đẹp của khúc sông trước – thế hệ trước (cha má Việt, chú Năm…)

– Cha của hai chị em Chiến, Việt là cán bộ Việt Minh, kiên cường, một lòng trung thành với cách mạng đến cùng bị giết hại.

– Má là một người phụ nữ dũng cảm, mạnh mẽ, gan góc: dám đi đến đồn giặc đòi lại đầu chồng, đối đáp với bọn giặc Mĩ mà chẳng hề run sợ, biết nén đau thương thành lòng hận thù. Mặt khác má cũng là người phụ nữ tháo vát, chu đáo, yêu thương chồng con.

– Chú Năm là người lớn duy nhất còn sống trong gia đình Chiến, Việt, chú là người luôn lưu giữ truyền thống gia đình (qua cuốn sổ), là một người lao động chất phác có tâm hồn nghệ sĩ, luôn hết lòng vì cách mạng (thu xếp cho cả hai chị em được đi tòng quân).

– Nhận xét: đây là khúc sông thượng nguồn, là những thế hệ đi trước, ở họ đã kết tinh được những vẻ đẹp truyền thống để truyền cho khúc sông sau phát huy.

b) Vẻ đẹp của khúc sông sau – thế hệ sau (Chiến, Việt).

*Nhân vật Chiến:

– Mang những nét giống mẹ: mang vóc dáng, thân hình của má “hai bắp tay tròn vo … chắc nịch”, giống má từ cái lối nằm với thằng út em, tháo vát biết lo liệu mọi việc trong nhà một cách chu đáo (đặc biệt trước đêm đi tòng quân), Chiến tự thấy mình giống má, má với Chiến như là một “Tao cũng đã lựa ý … nên tao cũng tính vậy”

– Là chị lớn trong nhà nên cũng ra dáng người lớn (nhường em, tháo vát, …) nhưng cũng là một cô gái mới lớn, mang tâm hồn của một thiếu nữ (vào chiến trường vẫn không quên mang gương nhỏ).

– Chiến cũng có những nét riêng khác biệt so với má: Chiến trẻ trung hơn, được tự tay cầm súng đi giết giặc để trả thù cho người thân.

– Là một cô gái kế thừa được sự kiên cường, dũng cảm, gan dạ từ người thân trong gia đình: “nếu giặc còn thì tao mất”

*Nhân vật Việt:

– Có nét riêng của một cậu con trai mới lớn: khá trẻ con nên rất hiếu động và còn có lúc ngây thơ.

• Tính cách trẻn con khi luôn tranh giành phần hơn từ chị, thích đi bắt ếch, giết giặc, đi bộ đội, …
• Thích những trò chơi hiếu động của trẻ con như: bắn chim, câu cá, đi bộ đội vẫn mang ná thun, …
• Đêm trước khi lên đường đi tòng quân, Việt vẫn vô tư, ngây ngô “lăn kềnh ra ván cười khì khì”, “chụp một con đom đóm úp trong lòng bàn tay”, rồi nằm ngủ quên lúc nào không hay biết.
• Yêu thương chị vô bờ, muốn “Giấu chị như giấu của riêng” trước những lời trêu đùa của các anh trong đội.
• Bị thương nặng nằm trên chiến trường nhưng không sợ địch, không sợ chết mà chỉ sợ con ma cụt đầu, gặp lại anh em đồng đội thì vừa khóc vừa cười như một đứa trẻ “khóc đó rồi cười đó”.

– Việt cũng là một chiến sĩ gan dạ, dũng cảm:

• Khi còn nhỏ đã cùng mẹ đi đòi đầu cha, còn dám xông vào đá thằng giặc giết cha mình.
• Khi lớn lên tranh giành đi tòng quân với chị Chiến cho bằng được dù chưa đủ tuổi. Trong quân ngũ Việt chiến đấu rất dũng cảm, kiên cường , bất khuất, dùng pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của giặc.
• Dù đang bị thương nặng đến mức ngất đi tỉnh lại mấy lần nhưng vẫn luôn trong tư thế chiến đấu, không hề run sợ, sẵn sàng bắn chết bọn giặc: “Tao sẽ chờ mày … mày là thằng chạy”.

⇒ Nhận xét: Việt và Chiến chính là khúc sông sau, là những thế hệ sau sẽ kế thừa những tinh hoa của khúc sông trước và sẽ chảy xa hơn khúc sông trước.

2.2, Hình ảnh hai chị em Chiến, Việt khiêng bàn thờ của ba má gửi nhà chú Năm

– Hành động đó thể hiệu sự tôn trọng, hiếu thảo với cha mẹ đã khuất

– Không khí thiêng liêng ấy đã khiến Việt cảm thấy mình cần trưởng thành hơn: Biết thương chị và cảm nhận sâu sắc mối thù đè nặng trên vai.

– Hình ảnh này cũng thể hiện sự trưởng thành của hai chị em, đã biết tự lo toan, sắp xếp mọi công việc quan trọng trong gia đình.

3, Kết bài

– Khái quát giá trị nghệ thuật của tác phẩm: xây dựng tình huống truyện vô cùng độc đáo, kể theo mạch hồi tưởng đứt nối, gián đoạn của nhân vật Việt, ngôn ngữ mộc mạc đậm chất Nam Bộ, giọng kể giàu chất sử thi, …

– Khái quát giá trị nội dung: Tác phẩm ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, vẻ đẹp phẩm chất của con người Nam Bộ, khẳng định truyền thống gia đình và dân tộc chính là sức mạnh to lớn nhất để chống lại kẻ thù xâm lược.

II, Sơ đồ tư duy phân tích Những đứa con trong gia đình

1. Sơ đồ tư duy Những đứa con trong gia đình tổng quát

2. Sơ đồ tuy duy nhân vật Chiến

3. Sơ đồ tuy duy nhân vật Việt

III, Bài văn mẫu phân tích Những đứa con trong gia đình hay nhất được chọn lọc

Nguyễn Thi là một trong những nhà văn viết văn xuôi hàng đầu Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Ông được người đời gọi với cái tên rất gần gũi đó là “Nhà văn của người dân Nam Bộ”. Trong sự nghiệp sáng tác, Nguyễn Thi đã để lại rất nhiều tác phẩm gắn liền với tên tuổi của ông.

Và trong những tác phẩm đặc sắc ấy tiêu biểu nhất là truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình”. Truyện viết về những ngày tháng chiến đấu đầy gian khổ, khó khăn của chiến trường miền Nam. Qua đó, người đọc thấy được vẻ đẹp tâm hồn, vẻ đẹp phẩm chất của người dân Nam Bộ, họ là những người nghĩa tình, yêu quê hương, đất nước, có lòng căm thù giặc sâu sắc quyết tâm chiến đấu để trả thù nước, trả nợ nhà.

Thật vậy, ngay từ nhan đề “Những đứa con trong gia đình” nó đã mang một hàm ý sâu xa của tác giả. Truyện kể về những đứa con trong một gia đình người Nam Bộ có truyền thống cách mạng đó là gia đình hai chị em Chiến và Việt. Gia đình ấy cũng chính là hình ảnh thu nhỏ của miền Nam Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ, là biểu tượng cho tất cả gia đình người dân Nam bộ thời bấy giờ.

Nguyễn Thi đã khéo léo xây dựng một tình huống truyện hết sức độc đáo: Việt – một anh giải phóng quân trẻ tuổi sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, chung thành với cách mạng, ông nội và cha mẹ anh đều là những người anh hùng, họ đã chết dưới tay kẻ thù. Chính mối thù nợ nước, nợ nhà không đội trời chung này là động lực thúc đẩy anh tham gia cách mạng. Trong một trận đánh, Việt bị thương, lạc đồng đội nên nằm một mình trên chiến trường, vì bị thương nặng nên anh đã ngất đi tỉnh lại rất nhiều lần. Mỗi lần ngất đi tỉnh lại, những hình ảnh trong quá khứ và hiện tại lại đan xen nhau hiện lên trong tiềm thức của anh.

Ở lần tỉnh lại thứ 4, kí ức về người mẹ hiện về. Việt nhớ lại cảnh hai chị em tranh nhau đăng ký đi tòng quân. Việt đòi đi nhưng chị Chiến lại không cho bởi anh chưa đủ tuổi. Anh phải nhờ chú Năm giúp đỡ và chú cũng đã đồng ý cho hai chị em Việt đi tòng quân. Chị Chiến sắp xếp, lo toan mọi công việc ở nhà trước khi hai chị em lên đường… Trở về với thực tại, sau 3 ngày đi tìm kiếm, anh Tánh và đồng đội đã tìm thấy Việt và đưa anh về điều trị tại một bệnh viện dã chiến. Sức khỏe Việt cũng dần hồi phục.

Có thể thấy, truyện được kể theo dòng nội tâm ngắt quãng của nhân vật Việt. Nguyễn Thi đã để cho đứa con tinh thần của mình hồi tưởng, nhớ lại những ký ức đứt quãng sau mỗi lần anh ngất đi tỉnh lại ở chiến trường. Tuy dòng cảm xúc không được trôi chảy mạch lạc nhưng vẫn có sự thóng nhất và trong mỗi lần Việt tỉnh dậy lại là một câu chuyện chứa nhiều những ý nghĩa sâu xa. Để hiểu rõ hơn về tác phẩm này, chúng ta sẽ đi phân tích từng nhân vật một.

Ở mỗi nhân vật được nhắc tới đều có một biểu tượng riêng về tình yêu quê hương, đất nước. Trong đó, tình yêu gia đình chính là nền tảng để cho gia đình Việt tuôn chảy một tình yêu bất diệt với quê hương, đất nước. Những thành viên trong gia đình đều rất dũng cảm,  gan góc và có lòng căm thù giặc sâu sắc. Ở họ luôn hiện lên tình nghĩa thủy chung, son sắt với quê hương, với cách mạng. Mỗi một nhân vật trong truyện đều được Nguyễn Thi miêu tả chi tiết rất đặc sắc, hấp dẫn người đọc.

Trước hết, Việt được coi là nhân vật trung tâm của câu chuyện hiện lên hết sức chân thực và sắc nét. Anh là một chiến sĩ giải phóng quân trẻ tuổisinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân Nam Bộ giàu truyền thống cách mạng. Khi những người thân lần lượt bị chết dưới tay giặc, họ đều là những người mà anh yêu quý nhất: ông nội, ba mẹ. Gia đìnhgiờ đây  chỉ còn lại chị Chiến, chú Năm, thằng út em với người chị nuôi đã đi lấy chồng xa.

Việt hăng hái đăng ký tham gia tòng quân giết giặc trả thù cho người thân, bảo vệ cho quê hương, đất nước. Ở Việt ta luôn thấy hình ảnh của một “cậu tư” gan gạ, muốn được lập nhiều chiến công như chị. Qua dòng hồi ức ngắt quãng của Việt khi ngất đi tỉnh lại, ta còn thấy được, anh là một đứa trẻ mới lớn tính tình trẻ con, vô tư, nghịch ngợm. Anh hay tranh giành phần hơn với chị mình chuyện bắn tàu giặc Mĩ trên sông Định Thủy, anh có hành động giận dỗi “đá trái dừa rụng xuống mương” khi chị Chiến không cho đi tòng quân, lại còn sợ câu chuyện “con ma cụt đầu” mà chị hay kể.

Đặc sắc nhất đó là cảnh hai chị em thu xếp mọi thứ trong nhà để lên đường tòng quân. Chị Chiến thì lo toan, sắp xếp công việc còn Việt chỉ “lăn kềnh ra ván cười khì khì”. Cảnh hai chị em khiêng bàn thờ của ba má sang gửi nhà chú Năm là một hành động cho thấy Việt đã trưởng thành, đã sẵn sàng đối đầu với quân địch. Cái cách Việt thương chị mình cũng vô cùng đáng yêu, ngây thơ như một đứa trẻ “ Giấu chị như giấu của riêng”…

Ta còn bắt gặp một hình ảnh Việt gan góc, quả cảm, kiên cường khi đi bộ được hai năm, anh đã dùng thủ pháo và tiêu diệt được một chiếc xe bọc thép của địch hay lúc anh bị thương, lạc đồng đội, nằm một mình trên chiến trường anh không hề sợ chết, không sợ địch mà vẫn rất bình tĩnh, luôn trong tư thế sẵn sàng giết chết bọn địch nếu chúng có đến “đạn đã lên nòng, ngón tay còn lại sẵn sàng nổ súng.

Có thể thấy, Nguyễn Thi đã vô cùng thành công trong việc xây dựng hình tượng nhân vật Việt – đứa con tinh thần của ông với những nét tính cách đáng yêu, dễ mến, vô tư trong đời thường và rất gan dạ quả cảm trong chiến đấu. Nhà văn tiếp tục lia ống kính của mình để khắc họa lên hình tượng nhân vật chị Chiến – chị gái của Việt – một người con gái cũng giống như Việt đã phải trải qua hoàn cảnh vô cùng bi thương nhưng sớm trưởng thành, già dặn trước tuổi.

Ở Chiến ta thấy được chị đã thừa hưởng những nét đẹp từ người mẹ. Đó là một người con gái gan dạ, đảm đang, chu toàn, tháo vát nhưng cũng căm thù giặc sâu sắc. Chiến đi tòng quân ra chiến trường để chiến đấu trong một tiểu bộ đội nữ địa phương. Chị chiến đấu vô cùng dũng cảm, coi cái chết nhẹ nhàng như “chết giấc” với câu nói bất hủ “Nếu giặc còn thì tao mất”, chị Chiến đã trở thành tiểu đội trưởng quân địa phương. Chiến với vai trò vừa làm ba, vừa làm mẹ, vừa làm chị để chăm sóc, yêu thương và lấp đầy khoảng trống cho các em.

Trước khi cùng Việt đi bộ đội, mọi chuyện trong nhà đã được cô sắp xếp ổn thỏa đâu vào đó khiến cho chú Năm cũng phải hết sức ngạc nhiên mà thốt lên rằng: “Khôn! Việc nhà nó thu được gọn thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng bề nước non”. Câu nói của chú Năm thể hiện sự yên tâm, sự tin tưởng của người đi trước đối với lớp người trẻ kế cận họ.

Việc cô ngăn không cho Việt đi tòng quân không phải vì sợ Việt tranh cướp mất công lao của cô mà cô hiểu rất rõ, với cương vị, vai trò của người đi trước, người đã từng tham gia kháng chiến, cô hiểu rất rõ về sự tàn khốc của chiến tranh nó ghê gớm đến nhường nào, cô sợ Việt bị thương. Qua đó, ta mới thấy được tình yêu ruột thịt máu mủ nó sâu sắc đến nhường nào. Nó là phương thuốc hữu hiệu nhất để kéo lùi và gắn kết mỗi thành viên trong gia đình lại với nhau.

Ta thấy Chiến hiện lên với hình ảnh thật giản dị và cũng thật đẹp dưới cái nhìn phác họa đầy lí tưởng của tác giả. Ở cô gái trẻ ấy hội tụ đầy đủ mọi vẻ đẹp của một người con gái Việt Nam “đảm việc nước, giỏi việc nhà”. Chính những sự hi sinh cao cả mà thầm lặng của người phụ nữ ấy đã góp phần vào thắng lợi vẻ vang của dân tộc.

Thật là thiếu sót nếu như ta không nhắc đến nhân vật chú Năm. Chú là người lớn duy nhất trong gia đình và chính chú là hiện thân của truyền thống, là thế hệ trước, khúc thượng nguồn trong “dòng sông truyền thống” của gia đình Việt. Chú là người đã ghi lại tất cả những sự kiện quan trọng diễn ra trong gia đình. Ở chú Năm hiện lên một hình ảnh của người nông dân lao động chất phác, hiền lành mà giàu tình cảm. Chú mang tâm hồn của một người nghệ sĩ, chú biết hò và Việt là nơi gửi gắm những câu hò của chú.

Chú Năm ghi chép cẩn thận và đầy đủ những sự kiện quan trọng cũng như tội ác của giặc đối với dòng họ, với gia đình mình và những chiến công mà các thành viên trong gia đình lập được. Khi Chiến và Việt chuẩn bị lên đường tòng quân, chú đã giao cuốn sổ lại cho hai chị em. Cuốn sổ đó tuy nhỏ nhưng lại mang ý nghĩa lớn lao. Nó là thước phim lịch sử ghi lại một cách chân thực và chi tiết nhất những chiến tích của gia đình cũng như tội ác của quân giặc. Nó dấy lên lòng căm thù giặc và tinh thần quyết tâm chiến đấu để trả nợ nhà.

Cũng giống với chú Năm, má Việt cũng là hiện thân của truyền thống. Là một người phụ nữ gan góc, dũng cảm, rất mực yêu thương chồng con và có lòng căm thù giặc sâu sắc. Mỗi lần bị bọn lính bắn dọa “mắt má lại sắc ánh lên nhìn lại bọn lính, đôi mắt của người đã từng vượt sông vượt biển”. Má Việt đã ngã xuống nhưng hình ảnh người phụ nữ ấy luôn bất tử trong lòng các con.

“Những đứa con trong gia đình” lấy bối cảnh là cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, đây là một truyện ngắn vô cùng đặc sắc bởi giọng văn trần thuật độc đáo qua dòng hồi ức của nhân vật, khắc họa miêu tả tâm lí nhân vật Chiến, Việt, Chú Năm tài tình.  Nguyễn Thi đã dựng lên hình ảnh của một gia đình có truyền thống yêu nước nồng nàn, lòng căm thù giặc sâu sắc với mối thù nợ nước nợ nhà. Qua đó, tác giả giúp người đọc thêm đồng cảm với cảnh ngộ éo le, sự mất mát đau thương trong chiến tranh, thêm yêu thương quý trọng gia đình và biết ơn công lao của những người anh hùng cách mạng.

Tóm lại, truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” đã thể hiện rõ tài năng vượt bậc của nhà văn Nguyễn Thi trên nhiều phương diện. Truyện không những phác họa thành công hình tượng của những người con yêu gia đình, yêu quê hương đất nước mà còn thể hiện tình yêu lớn lao của chính tác giả vào những đứa con tinh thần của mình. Nguyễn Thi thật xứng đáng với sanh xưng “Nhà văn của người dân Nam Bộ”.

Hy vọng những phân tích trên sẽ là tài liệu hữu ích hỗ trợ cho các bạn thật nhiều trong quá trình học tập và ôn luyện. Ngoài ra, BUTBI tổng hợp một số tài liệu, văn mẫu, đề bài tập học tốt môn Văn THPT, các bạn có thể tải về miễn phí TẠI ĐÂY. Chúc các bạn học tốt nhé!