BUTBI xin gửi tới các bạn học sinh bài soạn ngữ văn 10 chương trình học mới, theo bộ sách Chân trời sáng tạo. Dưới đây là bài viết Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây. Các bạn hãy vừa tham khảo bài viết và vừa tập trung nghe giảng từ thầy cô trên lớp để nắm rõ được nội dung bài học nhé!

Bài viết tham khảo thêm:

• Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể
• Soạn bài ôn tập trang 34
• Soạn bài Gặp Ka-ríp và Xi-la

Tóm tắt Đăm săn chiến thắng Mtao Mxây

Đoạn trích “Đăm Săn Chiến thắng Mtao-Mxây” là một truyện sử thi. Truyện kể về hành trình đòi lại vợ của một người anh hùng mang tên Đăm Săn trước ông tù trưởng Mtao-Mxây. Khi biết tin Đăm Săn rời bản cùng với những người thuộc hạ, Mtao-Mxây đã nghĩ kế cướp đoạt vợ của Đăm Săn – là Hơ Nhị, và kết quả hắn đã thành công. Hay tin vợ bị bắt, Đăm Săn đã ngay lập tức tìm tới nhà của Mtao Mxây. Đăm Săn một mình xông vào nhà hắn, dọa đốt nhà hắn thì hắn mới chịu xuống. Mtao Mxây đã múa khiên trước. Hăn rung khiên kêu lạch cạch như một quả mướp khô, trông thật yếu ớt. Đến lượt của Đăm Săn múa, lần đầu sốc tới, chàng vượt một đồi tranh, lần sốc tiếp nữa,chàng vượt một đồi lồ ô. Còn tên Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết từ bãi Tây sang tới bãi Đông.. Khi đã thấm mệt thì tên Mtao Mxây bảo với Hơ Nhị quăng cho miếng trầu nhưng đã bị Đăm Săn cướp mất, vậy là sức mạnh của chàng Đăm Săn được tăng lên gấp bội lần. Chàng đâm trúng Mtao Mxây, nhưng không thể xuyên được qua qua chiếc áo giáp của hắn. Đăm Săn đã được vị thần Mặt Trời cho lời khuyên và kết quả  Đăm Săn đã thắng trận, dành lại được vợ.

Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây

* Trước khi đọc bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây

Câu hỏi (trang 38 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Em hãy liệt kê một vài nhân vật trong văn học hoặc trong lịch sử được mọi người gọi là anh hùng và hãy cho biết bởi vì đâu mà họ được tôn xưng như vậy?

Trả lời:

Những nhân vật mà được gọi là anh hùng: Đăm Săn, Thánh Gióng, Sơn Tinh…

– Họ đã được tôn sùng là anh hùng bởi vì: Họ có công, đóng góp nhiều công lao xây dựng và bảo vệ cộng đồng; họ dũng cảm, tốt bụng, luôn giúp đỡ mọi người. Từ đó, họ nhận lại được sự tin tưởng, kính trọng và yêu quý.

* Đọc văn bản “Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây”

1) Liên hệ: Lời văn ở đoạn này đã gắn liền với truyện hay là với kịch?

Trả lời:

Ở đây, lời văn gần với kịch là bởi vì:

– Đây là cuộc hội thoại đi kèm theo đó là những câu miêu tả ngoại hình và hành động của nhân vật.

– Ở trong đoạn hội thoại này, cuộc xung đột giữa hai nhân vật đã được mô tả rõ nét.

– Từng hành động của nhân vật đều được lần lượt thể hiện thông qua những lời đối thoại.

– Ngôn từ ở trong mỗi câu đều đã đặc tả được đặc điểm, tính cách riêng của từng nhân vật.

2) Suy luận: Lưu ý về những hình ảnh mà được sử dụng để miêu tả nhân vật Đăm Săn. Các hình ảnh đó có những điểm gì độc đáo?

Trả lời:

Đăm Săn độc đáo ở vẻ ngoài, hình dáng và những hành động của chàng. Chàng đã làm:  ”Chàng múa ở trên cao, gió nổi như bão. Chàng múa ở phía dưới thấp, gió cuộn như lốc. Chòi lẫm đổ lăn đổ lóc. Cây cối rạp xuống chết rụi… Khi chàng ta múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần thì rạn nứt, còn ba đồi tranh thì bật rễ bay tung”

– Tác giả đã sử dụng những hình ảnh của thiên nhiên hùng vĩ để miêu tả được từng bước di chuyển của Đăm Săn: đồi núi, cây cối, gió. Điều này đã làm nổi bật hình ảnh một người con của núi rừng Tây Nguyên. Cùng với đó chính là nghệ thuật so sánh kết hợp với biện pháp nói quá.

⇒ Khắc họa nên hình ảnh chàng trai Đăm Săn lớn lao, hùng vĩ.

3) Theo dõi: Chú ý về sự xuất hiện của cụm từ này: “bà con xem…” và nêu tác dụng, ý nghĩa của nó trong lời kể.

Trả lời:

– Cụm từ này như là làm cho tác giả và độc giả trở nên gần gũi lại với nhau hơn, đem lại cảm hứng giao tiếp. Cảm giác như là tác giả hay nhân vật đang nói chuyện với người đọc vậy.

– Cách xưng hô rất mộc mạc, chân chất, giản dị.

4) Suy luận: Cảnh tiệc tùng ở trong đoạn này được miêu tả qua lời của nhân vật nào? Điều đó đã giúp ích được gì ở trong việc thể hiện hình tượng nhân vật anh chàng Đăm Săn?

Trả lời:

– Cảnh tiệc tùng đã được miêu tả qua lời kể của những người dân trong làng.

– Điều này giúp chúng ta hiểu được rõ hơn vị trí và hình ảnh của Đăm Săn in hằn trong lòng bà con: rắn rỏi, mạnh mẽ, anh dũng, đầy ngưỡng mộ và đáng quý. Xứng danh là một vị tù trưởng, được người dân hết lòng tôn kính.

5) Suy luận: Việc miêu tả được rõ nét ngoại hình của nhân vật Đăm Săn nhưng khác thường đã có tác dụng như thế nào?

Trả lời:

– Ngoại hình của chàng Đăm Săn được miêu tả với những yếu tố hình ảnh vượt xa với khả năng của người phàm trần:’ ‘bắp chân to bằng cái xà ngang, bắp đùi to bằng cái ống bễ, sức chàng ngang ngửa sức voi đực”.

– Đăm Săn đã được ví với những đồ vật/ con vật to, chắc, cứng và khỏe khoắn bậc nhất.  Mang sức mạnh vượt trội hơn người ⇒ hình ảnh của một vị tù trưởng với dáng dấp cường tráng, khỏe mạnh. Đồng thời bộc lộ được thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi chàng trai Đăm Săn.

* Sau khi đọc (Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây)

Nội dung chính: Đoạn trích đã khẳng định được sức mạnh khổng lồ và đã ca ngợi vẻ đẹp dũng mãnh của người anh hùng Đăm Săn – một người tù trưởng trọng danh dự, luôn trân trọng hạnh phúc gia đình và thiết tha một cuộc sống bình yên, luôn hết mình vì sự phồn vinh của thị tộc, xứng đáng là một vị anh hùng mang tầm vóc sử thi của người dân tộc Ê-đê.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (trang 42 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1)

Tóm tắt những sự kiện chính ở trong văn bản trên.

Trả lời:

Tù trưởng Mtao Mxây có lòng ghen tị với Đăm Săn khi chàng cưới được một người vợ rất đẹp. Khi biết tin Đăm Săn rời bản cùng với những người thuộc hạ, Mtao-Mxây đã nghĩ kế cướp đoạt vợ của Đăm Săn – là Hơ Nhị, và kết quả hắn đã thành công. Hay tin vợ bị bắt, Đăm Săn đã ngay lập tức tìm tới nhà của Mtao Mxây. Đăm Săn một mình xông vào nhà hắn, dọa đốt nhà hắn thì hắn mới chịu xuống. Mtao Mxây đã múa khiên trước. Hăn rung khiên kêu lạch cạch như một quả mướp khô, trông thật yếu ớt. Đến lượt của Đăm Săn múa, lần đầu sốc tới, chàng vượt một đồi tranh, lần sốc tiếp nữa,chàng vượt một đồi lồ ô. Còn tên Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết từ bãi Tây sang tới bãi Đông.. Khi đã thấm mệt thì tên Mtao Mxây bảo với Hơ Nhị quăng cho miếng trầu nhưng đã bị Đăm Săn cướp mất, vậy là sức mạnh của chàng Đăm Săn được tăng lên gấp bội lần. Chàng đâm trúng Mtao Mxây, nhưng không thể xuyên được qua qua chiếc áo giáp của hắn. Đăm Săn đã được vị thần Ông Trời cho lời khuyên và kết quả  Đăm Săn đã thắng trận, dành lại được vợ. 

Câu 2 (trang 42 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1)

Đăm Săn đã gặp những khó khăn gì vào thời điểm cuối của cuộc giao chiến với tên Mtao Mxây? Nhờ đâu mà chàng ta đã vượt qua được khó khăn ấy và giành lấy chiến thắng?

Trả lời:

– Khó khăn của chàng Đăm Săn: Chàng ta dù đã dùng hết sức mạnh nhưng vẫn không thể đâm thủng được vào đùi của tên Mtao Mxây. Đăm Săn đã thấm mệt nhoài, đến nỗi vừa chạy vừa ngủ mơ thấy vị thần Ông Trời.

– Cuối cùng, nhờ vào sự chỉ dẫn của vị thần Ông Trời, chàng Đăm Săn đã chiến thắng bằng cách là lấy cái chày ném trúng vành tai của tên Mtao Mxây, để làm hỏng bộ giáp của hắn ta.

Câu 3 (trang 42 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1)

Đăm Săn và Mtao Mxây đều là hai tù trưởng tài giỏi, nhưng văn bản này đã cho chúng ta thấy, người xứng đáng danh hiệu anh hùng chỉ có thể là anh chàng Đăm Săn. Hãy so sánh hai nhân vật này để làm rõ được điều đó.

Trả lời:

	Đăm Săn	Mtao Mxây
* Về ngôn ngữ, lời nói:	– Chính trực, hào sảng – Khí khái anh hùng	– Coi thường, trêu tức người khác. – Sự hèn nhát, yếu kém, tự cao tự đại
* Về hành động:	– Thể hiện sự dũng mãnh, kiên cường → sức mạnh thực sự.	– Tuy múa khiên trước nhưng lại thể hiện sự kém cỏi, mà còn kiêu ngạo.
* Về ngoại hình:	Đôi mắt giống như chim ghếch ăn hoa tre, sức ngang ngửa con voi đực, hơi thở thì ầm ầm tựa như tiếng sấm dậy.	– Dữ tợn giống như một vị thần, dáng dấp tần ngần do dự, mỗi bước là mỗi sự đắn đo.

Câu 4 (trang 42 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1)

Ở trong sử thi, lời nói của các nhân vật thường được đóng góp phần quan trọng trong công tác thể hiện được tính cách, và vị thế xã hội của mình. Hãy chọn ra và phân tích một số lời thoại của nhân vật Đăm Săn ở trong văn bản trên để làm rõ được điều đó.

Trả lời:

+ “Ơ diêng, ơ diêng, đi xuống đây! Ta thách ngươi dám đọ đao với ta đấy”

Nhận xét: Câu từ đã bộc lộ được sự thẳng thắn, bộc trực, không hề run sợ của chàng Đăm Săn khi thách đấu với tên Mtao Mxây.

+ “Sao ta lại phải đâm ngươi khi đang đi xuống nhỉ? Ngươi hãy xem, đến cả cái con lợn nái của nhà ngươi ở dưới đất, ta cũng chẳng thèm đâm nữa là”

Nhận xét: Ta đã thấy rằng chàng Đăm Săn là một người chính trực, hào sảng không hề thích thú trò đánh lén. Việc nhắc tới con lợn nái cũng chính là một việc mỉa mai tên Mtao Mxây vô cùng khéo léo, chứng tỏ rằng Đăm Săn rất thông minh.

Câu 5 (trang 42 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1)

Cho biết:

a)Tác dụng của việc nói quá và cách thức ví von ở trong văn bản; nhận xét về phần ngôn ngữ sử thi.

b)Cụm từ “bà con xem…”  ở trong văn bản trên là lời nói của ai và hướng đến ai? Theo bạn, việc sử dụng cụm từ như thế ở trong văn bản sử thi thì có tác dụng gì?

Trả lời:

a)Ở trong văn bản này, tác giả đã sử dụng biện pháp nói quá với tần suất cao và ví von để miêu tả ngoại hình, tính cách của nhân vật. Đây cũng là một điểm đặc trưng riêng của thể loại sử thi, dùng những hình ảnh hoành tráng, vĩ đại để tả người, nhất là những vị anh hùng.

Ví dụ:”Chàng múa ở trên cao. Gió thổi như bão. Chàng múa ở dưới thấp, gió cuộn như lốc”. Những câu văn này giống như những đòn bẩy, miêu tả rất chi tiết, làm nổi bật được vẻ đẹp của vị anh hùng. Những hình ảnh so sánh với chàng Đăm Săn đều có nguồn gốc từ thiên nhiên. Sức mạnh của chàng Đăm Săn sánh ngang với trời đất.

b)Cụm từ ”bà con xem..” không những để chỉ những người dân ở trong văn bản mà còn là để ám chỉ người đọc. Nhằm thu hút được sự chú ý và thể hiện được sự thân thuộc, gần gũi như đang giao tiếp.

Câu 6 (trang 42 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1)

Hình ảnh anh chàng Đăm Săn và cảnh tiệc tùng ở nửa sau của văn bản gợi ra cho bạn những suy nghĩ gì về không khí hội hè phong tục của người Ê-đê?

Trả lời:

Qua hình ảnh chàng Đăm Săn trong nửa sau văn bản, ta có thể thấy được hình ảnh không khí hội hè của người dân Ê-đê vô cùng là náo nhiệt: Tiếng chiêng mà chàng Đăm Săn kêu người đánh lên với mong muốn là gây ra “ở dưới đất vỡ toạc những cái cây đòn ngạch, cho ở trên thì gãy nát những cây xà ngang, cho tiếng cồng chiêng vọng vang khắp đây đó, khiến tê giác, voi trong rừng quên không cho con bú, nhái ếch ở dưới gầm sàn, kỳ nhông bên ngoài bãi cũng phải ngừng kêu, tất cả đều ngày đêm im tờ, lặng thinh để nghe ngóng tiếng chiêng ăn đông uống vui như chào mừng mùa khô năm mới”. Thể hiện nên một không khí lễ hội tưng bừng, mang đầy sức mạnh dân tộc và sự gắn kết của cộng đồng dân tộc người Ê-đê.

Câu 7 (trang 42 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1)

Có người đã cho rằng văn bản “Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” này có đủ yếu tố của thơ, kịch và truyện. Hãy cho biết ý kiến của bạn về nhận định này.

Trả lời:

Nhận định này rất hợp lý. Ngôn ngữ kịch, phóng đại, được miêu tả theo trình tự những hành động của nhân vật → ngôn ngữ sử thi.

–  Yếu tố truyện trong tác phẩm thể hiện ở: có cốt truyện cũng như kết quả rõ ràng, lời dẫn ở trong tác phẩm cũng như đang kể lại một câu chuyện vậy.

– Chất thơ ở đây cũng có lẽ chính là hình ảnh chàng trai Đăm Săn đấu với tên Mtao Mxây cùng với hình ảnh bữa tiệc sau khi chiến thắng. Chất thơ đã được lột tả vô cùng sống động. Đây chính là một yếu tố hay thấy ở trong thơ ca.

Trên đây là bài Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây mà BUTBI muốn gửi gắm tới các bạn học sinh lớp 10. Mỗi kiến thức của bài học đều là vô giá, đều giúp các bạn có thêm những cách nhìn nhận, đánh giá mới, rộng mở hơn với đời sống. Các bạn hãy liên tục cập nhật butbi.hocmai.vn để tra cứu những bài soạn văn 10 Chân trời sáng tạo mới nhất nhé!