Bài viết hướng dẫn Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân trong chương trình sách giáo khoa Ngữ văn 10 Kết nối tri thức tập 1 được BUTBI biên soạn giúp các bạn nắm rõ nội dung bài học và chuẩn bị tốt cho tiết học trên lớp sắp tới. Chi tiết theo dõi ngay sau đây!

Tham khảo thêm bài viết:

• Soạn bài Huyện đường
• Soạn bài Viết báo cáo nghiên cứu
• Lắng nghe và phản hồi về nội dung một bài thuyết trình kết quả nghiên cứu

I – Chuẩn bị | Soạn bài Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân Ngữ văn 10 Kết nối tri thức Tập 1

1. Thể loại: Văn bản nghị luận

2. Xuất xứ: Theo tạp chí Heritage, số ra tháng 7 năm 2019 tr.116 – 118

3. Phương thức biểu đạt: Nghị luận

4. Tóm tắt: 

Văn bản giới thiệu về loại hình nghệ thuật múa rối nước và sự phát triển đến nay của loại hình này.

5. Bố cục:

– Đoạn 1: Từ đầu → “đúc kết của nhiều thế hệ”: Sự ra đời của trò múa rối nước.

– Đoạn 2: Tiếp theo → “để thật tròn vai”: Không gian biểu diễn đặc trưng của loại hình múa rối nước và đặc điểm của con rối nước

– Đoạn 3: Còn lại: Việc bảo tồn và phát triển múa rối nước.

6. Giá trị nội dung: 

– Ca ngợi giá trị truyền thống văn hóa của loại hình nghệ thuật múa rối nước

7. Giá trị nghệ thuật: 

– Nghệ thuật lập luận xúc tích.

– Ngôn ngữ giản dị, trong sáng và dễ hiểu.

II – Trước khi đọc | Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân Ngữ văn 10 Kết nối tri thức Tập 1

Câu 1 (Trang 137, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Khi nghe cụm từ “con rối”, bạn nghĩ tới điều đầu tiên là gì? Vì sao như vậy?

Lời giải chi tiết:

Khi em nghe cụm từ “con rối”, điều đầu tiên nghĩ tới là những người không biết suy nghĩ, không có chính kiến, bị người khác đứng sau điều khiển, giật dây và chỉ biết làm việc theo sự sắp xếp của người khác, thực chất không có quyền hạn hay hiểu biết gì.

Câu 2 (Trang 137, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Bạn đã có những hiểu biết gì về loại hình nghệ thuật rối nước? Hãy nêu những điều bạn còn thắc mắc và muốn tìm hiểu thêm về loại hình nghệ thuật này?

Lời giải chi tiết:

Múa rối nước là một loại hình nghệ thuật dân gian, các nghệ nhân sẽ đứng ở phía sau cánh gà để điều khiển các con rối ở trên sân khấu và chúng đều được thả nổi bên trên mặt nước.

Em có thắc mắc làm sao người nghệ nhân có thể điều khiển được những con rối từ phía sau cánh gà.

III – Trong khi đọc | Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân sách Ngữ văn 10 Kết nối tri thức Tập 1

Câu 1 (Trang 137, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Đoạn chữ in đậm là sa-pô của văn bản. Hãy nhớ lại các chức năng thông thường của một đoạn sa-pô.

Lời giải chi tiết:

Các chức năng của phần sa-pô ở trong văn bản là:

– Hoàn thiện tiêu đề (title), bằng cách nói rõ chủ đề bài viết và góc độ mà người viết lựa chọn, giúp độc giả hình dung được bài viết sẽ nói gì.

– Tóm tắt lại thông tin, đưa ra thông tin chủ yếu của toàn bài viết.

– Giải thích bài viết, chỉ ra tại sao tác giả lại chọn viết về sự kiện hay hiện tượng này

– Nêu rõ về hoàn cảnh ra đời bài viết

– Thông báo về bố cục, phát triển thông điệp cốt lõi của cả bài viết mà trong tiêu đề đã nhắc đến. Điều này rất cần thiết với những độc giả thường đọc nhanh, bởi cách này rõ ràng.

Câu 2 (Trang 137, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Trò rối nước tại Việt Nam ra đời từ bao giờ?

Lời giải chi tiết:

Trò múa rối nước xuất hiện tại Việt Nam không có thời gian ra đời chính xác. Tương truyền, múa rối nước được phát hiện từ thế kỉ XI – XII.

Câu 3 (Trang 138, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Không gian biểu diễn đặc trưng của loại hình múa rối nước

Lời giải chi tiết:

– Múa rối nước trước kia được biểu diễn ở trên thủy đình, dựng trên mặt ao làng cùng với lối kiến trúc mái chùa cong cùng mành tre, võng lọng, cờ phướn, cổng hàng mã,…

– Ngày nay, thủy đình được dựng ngay bên trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái, sân khấu chính là hồ nhân tạo

Câu 4 (Trang 138, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Trong trò rối nước, các con rối đã được chế tác và được điều khiển như thế nào?

Lời giải chi tiết:

– Chế tác: Những con rối được đẽo gọt từ cây gỗ sung, tạo hình ngộ nghĩnh

– Điều khiển: Người nghệ nhân sử dụng hệ thống sào kết hợp cùng với dây được gắn ở phần thân dưới để điều khiển con rối

Câu 5 (Trang 138, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Việc bảo tồn và phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển những loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của Việt Nam?

Lời giải chi tiết:

Việc bảo tồn và phát triển rối nước với bảo tồn, phát triển những loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc đều có đặc điểm chung là đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận đến với khán giả bởi hiện nay có rất nhiều loại hình nghệ thuật mới được ra đời, du nhập từ nước ngoài như nhạc Kpop, hiphop,… hấp dẫn hơn, thu hút và bắt mắt hơn. Vậy nên, đứng trong bối cảnh của xã hội hiện đại, múa rối nước rõ ràng không thể cạnh tranh với những bộ môn đó.

IV – Sau khi đọc | Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân Ngữ văn 10 Kết nối tri thức Tập 1

Câu 1 (Trang 139, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Tóm tắt lại những thông tin chính của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Văn bản nói về loại hình nghệ thuật múa rối nước cổ truyền với những thông tin chính như sau:

– Múa rối nước được hình thành từ cách đây rất lâu, từ thế kỉ XI – XII

– Múa rối nước thường được biểu diễn ở trong hội làng, lễ Tết, sau này là tại các sân khấu, nhà hát

– Tạo hình và kỹ thuật biểu diễn của nghệ thuật múa rối nước, dù đã có nhiều sự thay đổi về không gian biểu diễn nhưng những nghệ nhân vẫn đang cố gắng truyền tải được rõ nét truyền thống tới khán giả

– Sự khác nhau về hai loại hình múa rối nước và rối cạn

– Múa rối nước ở trong bối cảnh xã hội hiện đại 4.0

Câu 2 (Trang 139, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Tìm trong văn bản các thông tin cho phép khẳng định múa rối nước là bộ “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”.

Lời giải chi tiết:

Những thông tin cho phép khẳng định bộ môn múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt” là:

– Múa rối nước bắt đầu nảy mầm, len lỏi ở trong lòng các xóm làng chiêm trũng rồi lớn dần lên giữa những hoạt động sinh hoạt nhỏ bé đời thường.

– Theo thời gian, loại hình múa rối nước ngày càng trở nên phổ biến và hoàn thiện từ những đúc kết của nhiều thế hệ.

– Nơi để biểu diễn múa rối nước là nhà rối (thủy đình) với một lối kiến trúc mái chùa cong cong mành tre,võng lọng,  cờ phướn, cổng hàng mã,…

– Những con rối được người làm đẽo gọt từ gỗ sung, được tạo hình ngộ nghĩnh cùng với màu sắc rực rỡ, tươi vui và dân dã

– Rối nước cần có tiếng đàn, tiếng hát, tiếng kèn sáo, tiếng trống mõ và cả những tiếng pháo phụ trợ để thật tròn vai

Câu 3 (Trang 139, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Nêu đặc điểm của cách triển khai thông tin ở trong văn bản. Hãy phân tích mức độ thuyết phục của cách triển khai đó.

Lời giải chi tiết:

Thông tin ở trong văn bản được triển khai theo từng yếu tố của loại hình nghệ thuật múa rối nước tạo thành một chuỗi liên tục giúp cho người đọc hiểu và nắm được thông tin về bộ môn nghệ thuật này, bao gồm các thông tin:

– Nguồn gốc

– Không gian và thời gian biểu diễn

– Tạo hình và kỹ thuật biểu diễn

– Các loại hình múa rối: Múa rối cạn và múa rối nước

– Những thách thức và khó khăn của nghệ thuật múa rối nước ở trong bối cảnh xã hội 4.0 hiện đại

Cách triển khai này giúp cho người đọc dễ dàng nhận biết và nắm được những thông tin của loại hình nghệ thuật múa rối nước, vừa rõ ràng lại vừa mạch lạc nên có sức thuyết phục cao đối với độc giả.

Câu 4 (Trang 139, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Nêu nhận xét của bản thân về phần sa-pô của văn bản, từ đó rút ra cách để viết đoạn sa-pô cho một văn bản thông tin nói chung.

Lời giải chi tiết:

Phần sa-pô của một văn bản được viết thành một đoạn văn riêng biệt, trình bày ở ngay phần đầu tiên và khác phông chữ với văn bản, có nội dung tóm tắt lại các thông tin chính của loại hình nghệ thuật múa rối nước.

Cách viết sa-pô đối với kiểu văn bản thông tin nói chung là:

– Phần sa-pô phải được trình bày ngay đầu văn bản

– Về nội dung, phần sa-pô cần phải bao quát và tóm tắt được nội dung của cả toàn văn bản

Câu 5 (Trang 139, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Nếu được phép bổ sung vào trong văn bản những thông tin về các câu chuyện được kể ở trên sân khấu rối nước, em có thể nói điều gì?

Lời giải chi tiết:

Nếu được phép bổ sung vào trong văn bản những thông tin về những câu chuyện được kể trên sân khấu rối nước, em có thể bổ sung thêm những vở múa rối nước nổi tiếng như Bật cờ, Cày cấy, Cậu ếch, Bắt vịt, Đánh cá, Vinh quy bái tổ, Múa rồng, Em bé chăn trâu, Múa sư tử, Lê Lợi trả gươm, Nhi đồng vui chơi, Múa phượng, Đua thuyền,… và một số nhà hát múa rối hiện nay như Nhà hát múa rối Trung ương, Nhà hát múa rối Thăng Long, Nhà múa rối nước Rồng Vàng,…

Câu 6 (Trang 139, SGK Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức với cuộc sống, tập một)

Đề bài: Từ văn bản đã được học, hãy nêu cảm xúc, suy nghĩ của em về rối nước nói riêng và nghệ thuật cổ truyền của dân tộc Việt Nam nói chung.

Lời giải chi tiết:

Văn bản cho em những cảm nhận tốt đẹp và mới mẻ về loại hình nghệ thuật dân gian múa rối nước. Em cảm nhận múa rối nước là loại hình nghệ thuật cổ truyền lâu đời của dân tộc ta, mang nhiều nét đặc trưng và thể hiện văn hóa của người Việt. Tuy nhiên, em cũng cảm thấy hơi buồn bởi bộ môn này hiện nay không còn được chào đón như ngày trước và đang gặp phải những khó khăn khi tiếp cận với khán giả hiện đại, em mong mọi người cùng những nghệ nhân múa rối nước sẽ cố gắng để bảo tồn và duy trì loại hình nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc này.

V- Kết nối đọc – viết | Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân

Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – Món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Đoạn văn tham khảo:

Múa rối nước là một loại hình nghệ thuật sân khấu Việt Nam. Được sinh ra từ nền văn hóa nông nghiệp lúa nước vùng châu thổ sông Hồng, nó mang đậm tính văn hóa phương Đông và vùng Đông Nam Á. Từ “trò chơi” mang yếu tố diễn xướng dân gian, múa rối nước trở thành loại hình nghệ thuật truyền thống mang đậm sắc thái, tâm hồn của người Việt, mang giá trị phản ánh đầy sinh động, chân thực về đời sống văn hóa của người nông dân, nông thôn ở vùng châu thổ sông Hồng. Trong tâm thức của người Việt, nước mang trong mình những sức mạnh siêu linh và là một thế lực phải tôn thờ, các tập quán sinh sống nông nghiệp xung quanh luôn phải có ao làng. Cơ sở hình thành của loại hình múa rối nước còn có quan hệ mật thiết với nền nông nghiệp lúa nước. Đặc điểm đất tự nhiên cùng với khí hậu quyết định phương thức sản xuất nông nghiệp lúa nước của cư dân người Việt, là tiền đề cho việc hình thành nên quần cư làng xã. Đất tự nhiên và cư dân châu thổ đồng bằng sông Hồng tác động lẫn nhau tạo thành mối quan hệ hài hòa. Cây lúa đã tạo nên phương thức ứng xử của người Việt với đất đai: quý đất, tôn thờ đất và tạo ra văn hóa làng xã. Múa rối nước chính là một món quà kì diệu từ đồng ruộng lúa nước Việt Nam.

Trên đây Butbi đã hướng dẫn bạn Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân – Sách giáo khoa Ngữ văn 10 Kết nối tri thức. Hy vọng qua bài soạn trên, các bạn sẽ nắm vững được nội dung chính của bài học và chuẩn bị thật tốt tiết học sắp tới.