Phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa trong bài viết sau đây bao gồm những dàn ý và  phân tích về những tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa và các bài phân tích tình huống Chiếc thuyền ngoài xa hay và rất chi tiết.

Tham khảo thêm:

• Phân tích bài chiếc thuyền ngoài xa
• Mở bài Chiếc thuyền ngoài xa
• Kết bài Chiếc thuyền ngoài xa
• Phân tích Chiếc thuyền ngoài xa người đàn bà
• Phân tích nhân vật Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa

1. Dàn ý phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa

a) Mở bài phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa

– Giới thiệu về tác giả và tác phẩm và nêu bật được tình huống truyện độc đáo trong tác phẩm là gì.

b) Thân bài phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa

Giới thiệu:

– Nguyễn Minh Châu là nhà văn đầy tâm huyết và luôn trăn trở về một nền văn học xứng đáng với tầm vóc dân tộc và với sự kỳ vọng của nhân dân ta .

– Từ những  cảm hứng sử thi lãng mạn và huyền ảo đã từng tạo nên vẻ đẹp rực rỡ trong các tác phẩm thời kì chiến tranh và cảm hứng của ông dần dần lại chuyển sang tính chất triết luận về những giá trị nhân bản đời thường và khám phá ý nghĩa bản chất con người trong cuộc mưu sinh, trong hành trình nhọc nhằn để kiếm tìm hạnh phúc và hoàn thiện nhân cách. Hai tập truyện ngắn về “Người đàn bà trên  chuyến tàu tốc hành” (1983) và “Bến quê” (1985) đã đưa tác giả Nguyễn Minh Châu lên vị trí “Người mở đường tinh anh và tài năng” (Nguyên Ngọc) của văn học nước ta từ sau những năm 1975.

Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được in lần đầu tiên trong tập “Bến quê“ và sau được tác giả lấy làm tên chung cho cả tuyển tập truyện ngắn của mình và in năm 1987. Trong thiên truyện ngắn này nhà văn Nguyễn Minh Châu đã tạo dựng được một tình huống truyện vô cùng đặc sắc.

Phân tích những tình huống truyện trong Chiếc thuyền ngoài xa

a) Định nghĩa về tình huống truyện:

– Là hoàn cảnh được nhà văn tạo dựng bằng một sự kiện đặc biệt để từ đó thể hiện được chủ đề và tư tưởng của nhà văn.

b) Những tình huống truyện trong Chiếc thuyền ngoài xa được xây dựng qua việc phát hiện ra những nghịch lý của Phùng và một nghệ sĩ nhiếp ảnh săn tìm cái đẹp ở ngoài bãi biển và ở toà án huyện

→ Ở ngoài bãi biển

• Phát hiện thứ nhất đầy thơ mộng và những bức tranh thiên nhiên toàn bích của chiếc thuyền lưới vó đang tiến gần đến bờ trong buổi sớm mai thì “trước mắt tôi là một bức tranh mực tàu… tôi tưởng mình đã vừa khám phá cái chân lý của sự hoàn thiện…”. Trong đôi mắt người nghệ sĩ khát khao những cái đẹp thì đó là “cảnh đắt trời cho” chứa đựng những chân lý sự hoàn thiện và khiến tâm hồn anh như được gột rửa và thanh lọc.
• Phát hiện thứ hai đầy nghịch lý và phi nghệ thuật: Cảnh tượng xấu xí: người đàn bà xấu xí và mệt mỏi, người đàn ông cục mịch và rất hung bạo. Thiếu tính người: người chồng đánh đập vợ thô bạo và đứa con bảo vệ mẹ, đánh lại cha => Người nghệ sĩ cay đắng đã nhận ra: đằng sau cái đẹp cảnh “đắt” trời cho là khung cảnh xấu xí và chứa đựng sự thật tàn nhẫn – nạn bạo hành gia đình.

→ Trong toà án huyện

– Người đàn bà dù bị đánh đập và bị nguyền rủa mỗi ngày bởi người chồng vũ phu nhưng khi rai tòa khuyên bà bỏ chồng thì bà lại van xin “quý tòa bắt tội con cũng được và phạt tù con cũng được và đừng bắt con bỏ nó”. Với bà “người đàn bà trên là một chiếc thuyền không có đàn ông” là rất khó khăn. Dù cho người đó có vũ phu thì cũng cần đến những lúc sóng gió ngoài biển khơi.

Niềm vui của bà là được ngắm con cái ăn no và ngủ say và chờ đợi những đôi lúc “vợ chồng con cái hòa thuận vui vẻ”, người đàn bà trên thuyền lại  sống vì con.

– Câu chuyện người đàn bà đã khiến Phùng và Đẩu một lần nữa nhận thức sâu hơn về cuộc đời:

• Cuộc sống mưu sinh có thể làm người hiền lành đã trở nên thô bạo
• Đằng sau vẻ xấu xí kia là người đàn bà lại nhân hậu, vị tha và hiểu đời
• Vị chánh án nhận ra cuộc sống hôn nhân không dễ dàng để giải quyết được bằng cách dứt khoát như anh nghĩ.
• Nhà nhiếp ảnh đã nhận ra nghệ thuật thì đẹp đấy nhưng cuộc đời sinh ra nghệ thuật vẫn nhiều khiếm khuyết và hình thức bên ngoài của người đàn bà không nói lên được lòng vị tha và nhân hậu và nỗi đau bên trong. Người cán bộ đôi khi lại chưa thể thấu hiểu hết  vì còn thiếu trải nghiệm.

c) Ý nghĩa tình huống truyện:

– Tư tưởng và  chủ đề của tác phẩm được thể hiện qua những tình huống truyện: Đó là những phát hiện sâu sắc của người nghệ sĩ về cuộc đời và con người, sự gắn kết giữa nghệ thuật và đời sống.

• Cuộc đời vốn là bức tranh nhiều màu sắc và nhiều nghịch lý mà khi nhìn vẻ bề ngoài khó lòng mà đánh giá. Từ cái nhìn của chánh án Đẩu, nhà văn cho ta cái nhìn đa chiều, toàn diện.
• Đôi khi thiện chí không là chưa đủ để giúp đỡ ai đó và cần phải gắn liền với thực tế để trải nghiệm, thấu hiểu họ.
• Mỗi chúng ta đều cần nhìn lại bản thân để hoàn thiện nhân cách.
• Nghệ thuật không thể tách rời cuộc đời và nó phải có cội rễ từ đời sống và phản ánh đời sống chân thật nhất.

– Tình huống truyện còn mang nhiều ý nghĩa nền tảng để nhà văn xây dựng thành công nhân vật:

• Người đàn bà hàng chài với nỗi khổ và  cả thể xác lẫn tâm hồn thế nhưng vẫn ngời lên đức tính tốt đẹp của người phụ nữ.
• Người chồng là kết quả của cuộc sống túng thiếu và bế tắc
• Phùng – người nghệ sĩ tha thiết với cuộc đời và Đẩu – chánh án có lòng tốt nhưng cả hai còn thiếu kinh nghiệm sống.

– Tình huống truyện còn lôi cuốn những người đọc bởi nhiều sự vỡ ra, bất ngờ.

– Tình huống truyện chứa đựng đầy giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc của nhà văn:

• Giá trị hiện thực: Cuộc sống đói nghèo lạc hậu và tăm tối là nguyên nhân dẫn tới nạn bạo hành gia đình. Cuộc chiến đấu bảo vệ sự sống của cả dân tộc trải qua bao hy sinh gian khổ nhưng cuộc đấu tranh bảo vệ sự sống của từng con người còn đầy cam go và lâu dài và cần có sự quan tâm của cách mạng và của cộng đồng
• Giá trị nhân đạo: Sự chia sẻ và cảm thông của nhà văn với những số phận đau khổ của  tủi nhục của những người lao động vô danh đông đảo trong xã hội. Lên án và đấu tranh với cái xấu và cái ác vẫn còn tồn tại lại trong từng gia đình. Phát hiện và ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của người lao động.

c) Kết bài phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa

– Những tình huống truyện đã là một thành công lớn của truyện ngắn nói chung và của tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” nói riêng.

– Với những tình huống truyện độc đáo sẽ tạo ra tài năng của nhà văn.

2. Văn mẫu phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa

Bài phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa (mẫu 1)

Bài phân tích tình huống truyện trong Chiếc thuyền ngoài xa đạt điểm 9+ để các bạn tham khảo:

Nhà Văn Nam Cao đã từng có một quan điểm nghệ thuật rất hay  và sâu sắc rằng là : “Chao ôi! Nghệ thuật là không cần phải là  ánh trăng lừa dối và cũng không nên là ánh trăng lừa dối mà nghệ thuật chỉ có thể là những tiếng khóc đau khổ kia thoát ra từ những kiếp và lầm than. Và nhà văn cũng không được trốn tránh sự thật mà phải đứng lên trong lao khổ mở hồn ra để đón lấy những tiếng vang động của đời”. Quan điểm đó của nhà văn Nam Cao đã của chúng ta thấy những cảm nhận sâu sắc về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời, mà có thể tổng kết bằng những chữ ngắn gọn – “nghệ thuật vị nhân sinh”. Cùng với quan điểm ấy và tác giả Nguyễn Minh Châu trong các sáng tác của mình đã thể hiện thật rất rõ lập trường của bản thân khi đã liên tục tạo ra các tác phẩm làm rõ khởi nguồn của nghệ thuật thông qua số phận có phần bất hạnh của các nhân vật và trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa và mối quan hệ giữa nghệ thuật mà cuộc đời cũng như giá trị nhân văn của tác phẩm đều đã xuất phát từ tình huống truyện đặc sắc và được tác giả xây dựng vô cùng ấn tượng.

Tình huống truyện có thể hiểu là hoàn cảnh và bối cảnh của một câu chuyện mà trong đó có một hoặc một vài sự kiện đặc biệt xảy ra nhưng mà theo Nguyễn Minh Châu đó chính là “tình thế của câu chuyện và là khoảnh khắc mà trong đó sự sống hiện ra rất đậm đặc”. Và chính tình huống đó truyện đã trở thành chìa khóa then chốt và là điểm tựa của tác giả dễ dàng làm nổi bật cuộc sống cũng như cá tính của toàn nhân vật và đồng thời cũng là cách để nhà văn đã bộc lộ những tư tưởng và những suy nghĩ của của mình. Và trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa những tình huống truyện ở đây là một trong những tình huống mang tính nhận thức thông qua hai bức tranh và một là một bức tranh ở bãi biển sáng sớm và bức tranh thứ hai chính là bức tranh ở tòa tuyên án của huyện. Điểm chung là chúng đều chứa đựng những nghịch lý bất ngờ và từ đó để lại cho nhiếp ảnh Phùng và cũng như độc giả những nhận thức mới mẻ về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống.

Tình huống truyện đầu tiên diễn ra trên bãi biển và bắt đầu với chuyện nhiếp ảnh gia Phùng được giao nhiệm vụ về chụp lấy một bức ảnh đẹp về cảnh biển buổi sáng sương mù để in ra làm bộ lịch nghệ thuật. Với tâm thế của một nhà nghệ thuật chân chính khao khát những cái đẹp, Phùng đã mai phục ở bãi biển này đến cả chục ngày và tuy nhiên vẫn chưa chụp được bức nào thật sự đáng giá. Trong khi người nghệ sĩ quyết định chọn một bức ảnh để  trong số ảnh đã chụp được làm kết quả báo cáo , thì bất ngờ anh lại gặp được một cảnh “đắt” trời cho và cảnh mà suốt đời cầm máy Phùng chưa bao giờ thấy được mà người nghệ sĩ đó đã xuýt xoa ví như “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”. Hình ảnh chiếc thuyền lưới vó dưới ánh bình minh mờ ảo và với những gam màu hồng hồng của những ánh nắng bình minh tạo nên một “vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích”, mà đứng trước cảnh tượng ấy những người nghệ sĩ thấy trái tim mình thắt lại và bối rối, rồi đưa máy lên chụp “liên thanh” hết cả một phần tư cuốn phim. Thậm chí nghệ sĩ đã nhận định ra rằng bản thân đã “khám phá ra chân lý của sự toàn thiện và khám phá ra khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”. Đây có thể nói là sự phát hiện của một người nghệ sĩ chân chính  và người có thể hiểu và khám phá và chỉ cần lướt qua cũng đã có thể nắm bắt được cái thần của bức tranh và nắm bắt được linh hồn của sự vật. Và cũng từ những tình huống truyện thông qua phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng và nhà văn Nguyễn Minh Châu đã khéo léo bộc lộ quan điểm của mình về cái đẹp “bản thân cái đẹp là đạo đức”. Thế nhưng đối lập với hoàn toàn với cái cảnh “đắt” trời cho và với bức tranh toàn thiện và toàn mỹ đó , thì bước xuống từ chính con thuyền ấy lại là hai con người đọng lại như một nỗi ám ảnh và trên con thuyền đó cũng có những mảnh đời bất hạnh,thế  những nỗi khốn khổ của một gia đình làng chài đã rất lênh đênh trên sóng biển ẩn dưới cái vẻ đẹp thơ mộng đến không thực trong mắt người nghệ sĩ. Tiếng thét của người đàn ông đó dường như đã xé tan cái bức họa toàn bích “Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tao giết cả mày đi luôn bây giờ”. Bóng người hiện rõ hơn và đó là một người đàn bà xấu xí và thô kệch, mặt đầy rỗ, trông mệt mỏi sau một đêm dài thức kéo lưới và người đàn ông đi sau mái tóc tổ quạ và chân đi hình chữ bát, ánh mắt độc dữ nhìn chằm chằm vào tấm lưng người đàn bà. Rồi một cuộc bạo hành gia đình diễn ra ngay trước mắt Phùng và gã đàn ông rút thắt lưng quất liên tiếp vào vợ và miệng rít lên những tiếng căm hận “Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ”, những tưởng chỉ có kẻ thù mới đối với nhau như thế chứ nhưng không phải là một cặp vợ chồng. Người đàn bà im lặng và cũng nhẫn nhục chịu đựng và không chống trả cũng không chạy trốn. Tất cả những sự việc kinh hoàng đó diễn ra nhanh quá và khiến Phùng chưa thể phản ứng lại được và bởi chỉ mới 5, 10 phút trước nó còn là một cảnh “đắt” trời cho và còn bây giờ lại là một cảnh khủng khiếp và Phùng không thể hiểu nổi những gì đang xảy ra trước mắt. Chỉ kịp vứt máy ảnh chạy đến ngăn cản và rồi anh chàng lại chứng kiến tiếp cảnh đứa con trai vì thương mẹ mà lại đánh lại cả bố, nó lại căm thù bố như kẻ thù và như ác quỷ. Cuối cùng thì những con người ấy cũng đã rời đi chỉ để lại một bãi cát mênh mông và hoang vắng và không còn bóng dáng của một cảnh “đắt” trời cho mà người nghệ sĩ chộp được bàn nãy. Như vậy tổng kết lại là tình huống truyện trên bãi biển mở ra bằng một bức họa tuyệt diệu và toàn bích, sau đó bị phá vỡ bởi cảnh tượng gia đình tan hoang và thù ghét lẫn nhau cũng bởi chính những con người bước xuống từ chiếc thuyền trong sương sớm. Và cái phát hiện tưởng như trong sáng và tổng hợp vẻ đẹp chân thiện mỹ đó  hóa ra lại ẩn chứa những điều thật ghê gớm và đáng sợ.

Những tình huống truyện thứ hai diễn ra trong tòa án huyện và trước những nhận thức của mình về gia đình của người đàn bà làng chài như Phùng và Đẩu (chánh án của toà án huyện) và đã có ý muốn giúp chị ly hôn. Thế nhưng trái với những sự mong đợi về việc người phụ nữ này có thể thoát khỏi cảnh bạo hành, thì chị ấy lại khăng khăng không muốn ly hôn : “Con lạy quý tòa, quý tòa hãy bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được chứ đừng bắt con bỏ nó,…”. Phản ứng ấy của người đàn bà làng chài khiến cả Phùng và Đẩu rất khó hiểu và gian phòng trở nên ngột ngạt và khó chịu vô cùng. Cũng từ đây Phùng bắt đầu nhận thức được nỗi lòng của người đàn bà và hóa ra chị cam chịu nhẫn nhục từng ấy năm và rốt cuộc cũng chỉ vì một chục đứa con đang chờ đợi ăn trên chiếc thuyền của hai vợ chồng chị. Qua lời lý giải của người đàn bà, Đẩu cũng đã hiểu ra rằng mình không hiểu nỗi khốn khổ của một người đàn bà và đặc biệt lại là người đàn bà làm nghề chài lưới mà không có người đàn ông chèo chống những ngày mưa bão và trở trời. Mình bản thân chị là không thể nào gồng gánh nuôi nấng từng ấy đứa con mà không có chồng và những nỗi vất vả ấy cả Phùng và Đẩu sẽ chẳng bao giờ có thể hiểu được bởi họ không phải là chị và không phải là một người đàn bà có số kiếp bất hạnh và luôn chịu đựng hy sinh vì con cái. Trong cuộc đời khổ cực đó của người đàn bà ấy làng chài cũng có những lúc chị cảm thấy hạnh phúc khi được nhìn thấy các con ăn no và chỉ bấy nhiêu đấy thôi cũng đáng để cho chỉ đánh đổi bằng những trận đòn và sự nhẫn nhục, chịu đựng chung sống với gã chồng vũ phu. Ngay lúc đó trong đầu Phùng và Đẩu mới vỡ ra một lẽ rằng cái có lý nó tồn tại ngay trong nghịch lý của cuộc sống và sự cố chấp không ly hôn nữa của người đàn bà nếu chỉ nhìn từ vị trí khách quan của hai người thì đó là nghịch lý đến khó hiểu và thế nhưng đứng vào vị trí của người đàn bà đó thì nó lại trở nên có lý. Rốt cuộc phụ nữ hy sinh họ chịu đựng cũng chỉ vì con cái, vì muốn con được ăn no và được lớn lên,  được có một gia đình đầy đủ cả cha lẫn mẹ. Không chỉ là vậy xét từ vị trí của người đàn bà làng chài , thì sự vũ phu của chồng cũng chỉ vì khổ quá và chị hiểu chồng và bênh vực chồng, người đã có ơn với chị, và chị rất trân trọng gia đình, mái ấm của mình và không muốn nó sự xáo trộn nào cả.

Như thế thông qua hai tình huống truyện ở bờ phá và ở tòa án huyện, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã cho chúng ta những nhận thức rõ nét hơn về cách nhìn nhận cuộc đời và con người. Chúng ta không thể nào chỉ nhìn nhận sự vật một cách phiến diện, mà phải có cái nhìn đa diện nhiều chiều và không thể chỉ muốn thu lấy một vẻ đẹp tĩnh mà bỏ qua sự tồn tại của con người và cũng không thể vì tôn thờ nghệ thuật tuyệt đối mà bỏ qua những sự thật và những éo le bất công đang tồn tại đằng sau nó thế mà khi làm nghệ thuật quan trọng nhất về người nghệ sĩ phải đi sâu vào cuộc đời để thấm thía và để cảm nhận vẻ đẹp thật sự không ở đâu xa trong chính tâm hồn của con người. Bởi thế nghệ thuật thì xa nhưng cuộc đời thì gần. Đồng thời những tình  huống truyện cũng cho chúng ta những cảm nhận rõ ràng hơn về vẻ đẹp tâm hồn của người đàn bà làng chài.

Bài phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa (mẫu 2)

Bài phân tích tình huống truyện trong Chiếc thuyền ngoài xa do học sinh giỏi văn viết để các bạn tham khảo:

Nhà văn Nguyễn Minh Châu là một trong những cây bút lớn nhất của nền văn học Việt nam hiện đại. Ông có nhiều đóng góp rất to lớn cho văn chương của dân tộc trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đặc biệt tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của nhà văn sau năm 1975. Nhà văn đã xây dựng được một số tình huống truyện độc đáo.

Đối với truyện ngắn thì tình huống truyện là yếu tố then chốt và có vai trò quan trọng. Tình huống truyện cũng là cơ sở để nhà văn xây dựng câu chuyện độc đáo và thu hút sự chú ý của người đọc.

Trong truyện ngắn, “ Chiếc thuyền ngoài xa” bao trùm tác phẩm là cách tác gải Nguyễn Minh Châu xây dựng lên tình huống nhận thức mang ý nghĩa khám phá và phát hiện đời sống. Truyện xoay quanh đến chuyến đi thực tế của nhân vật Phùng ở một vùng biển miền Trung. Trong chuyến đi này, nhân vật Phùng đã có những chuyển biến nhận thức rất sâu sắc.

Tình huống truyện diễn ra với hai phát hiện đầy trái ngược của anh nhiếp ảnh Phùng. Phát hiện thứ nhất là vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trong sương mù mờ ảo . Sau mấy ngày chờ đợi thì Phùng bất ngờ khám phá vẻ đẹp của con thuyền được bao bọc “trong những bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào”. Đối với Phùng đang đi tìm kiếm cái đẹp thì đây là một cảnh rất đắt trời cho. Khung cảnh ấy hiện đã lên như một bức tranh toàn bích. Và đối với một người nghệ sĩ như Phùng và đứng trước cảnh đẹp đó, Phùng vô cùng xúc động và hạnh phúc. Anh đã liên tục bấm máy ghi lại những khoảnh khắc đắt giá mà hiếm khi có được lần hai như này.

Tuy nhiên thế nhưng đây mới là phát hiện thứ nhất của nhân vật Phùng. Khi con thuyền vào đến  gần bờ thì cũng chính là lúc Phùng phát hiện ra nghịch cảnh trái ngược hoàn toàn với lần phát hiện thứ nhất. Bước xuống con thuyền kia là hình ảnh con người nhưng xấu xí và thô kệch. Từ ngoại hình đến tính cách đều toát lên là những con người lam lũ và  nghèo khổ. Và tiếp nữa thì Phùng đã phát hiện ra cảnh bạo hành ngay trước mặt mình. Hình ảnh người đàn ông vùng biển đánh đập dã man người vợ của mình. Kèm theo đó là những lời chửi rủa vô cùng thậm tệ và ác đọc . Đáng ngạc nhiên hơn là hình ảnh trẻ thơ như thằng Phác cũng lao vào đánh bố của nó để bảo vệ mẹ. Những cảnh này xưa nay vốn trái lại với luân thường đạo lý. Nhưng hôm nay đây thì Phùng đã được chứng kiến tận mắt những hình ảnh chân thực nhất. Sau những phát hiện đầy bất ngờ như vậy thì dường như trong nhận thức của nhân vật Phùng đã có sự thay đổi.

Tình huống truyện tiếp theo đã là cuộc đối thoại giữa Phùng và Đẩu và người đàn bà làng chài ở toà án huyện. Nhân vật Phùng tiếp tục được thay đổi nhận thức và Đẩu cũng là nhân vật rút ra được nhiều bài học cho cuộc sống. Trái với những lời khuyên của Đẩu dành cho người đàn bà làng chài là hãy bỏ chồng vì không thể nào sống được với gã đàn ông vũ phu đã đày đọa người phụ nữ như vậy. Nhưng không ngờ tưởng chừng là những lời khuyên chân thành ấy người phụ nữ sẽ nghe theo nhưng người phụ nữ ấy lại xin tòa không ly hôn nữa với người đàn ông đó. Tưởng chừng như đầy trái ngược  không ai muốn sống cùng với người đàn ông vũ phu nữa. Ngay cả Đẩu và Phùng cũng đều hết sức là ngạc nhiên. Nhưng sau tất cả thì những điều phi lí ấy lại trở thành những lý lẽ vô cùng thuyết phục trong hoàn cảnh ấy của người phụ nữ làng chài. Cả phùng và Đẩu đều được nghe những câu chuyện gan ruột từ tận đáy lòng của người phụ nữ của làng chài trong cuộc sống mưu sinh trên biển phải cần đến bàn tay của người đàn ông.Trong cuộc trò chuyện này cũng giúp Đẩu và phùng nhận ra rằng được nhiều chân lý của cuộc sống và giúp hai nhân vật này nhận thấy được còn rất nhiều góc khuất đằng sau cuộc sống.

Thông qua tình huống truyện của “Chiếc thuyền ngoài xa” nhà văn  Nguyễn Minh Châu thể hiện rất nhiều thông điệp có ý nghĩa sâu sắc. Không thể đơn giản và sơ lược khi nhìn nhận đánh giá một hiện tượng mà cần có cái nhìn đa diện, nhiều chiều.Thông qua đó thì tác giả cũng nêu lên thông điệp về mối quan hệ giữa nghệ thuật và với cuộc đời. Người nghệ sĩ không thể nào đứng từ xa để nhìn ngắm cuộc sống mà phải kéo gần khoảng cách giữa nghệ thuật và cuộc đời. Tình huống truyện cũng đã góp phần tô đậm về giá trị nhân đạo của tác phẩm.

Bài phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa (mẫu 3)

Bài phân tích tình huống truyện trong Chiếc thuyền ngoài xa do học sinh chuyên văn để các bạn tham khảo:

Nhà văn Nguyễn Minh Châu là một trong những nhà văn tiên phong trong thời kỳ đổi mới và người được xem là “không thể thay thế” cho giai đoạn văn học này. Hành trình sáng tác của ông đã trải qua hai thời kỳ chống Mỹ và thời kỳ đổi mới sau 1975. Ở thời kỳ đổi mới đó Nguyễn Minh Châu được coi là “người mở đường tinh anh và tài năng”, truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” là một truyện ngắn rất  đặc sắc của ông. Truyện xoáy sâu vào bức tranh hiện thực đời thường của người một người lao động ở một vùng ven biển miền Trung sau chiến tranh. Thể hiện cái nhìn sâu sắc của nhà văn về cuộc sống và băn khoăn về thân phận con người. Thành công và nghệ thuật nổi bật của tác giả Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm là xây dựng tình huống truyện vô cùng độc đáo.

Đối với truyện ngắn và tình huống truyện giữ vai trò là hạt nhân của cấu trúc thể loại và nó chính là cái hoàn cảnh riêng (thời gian, không gian và sự việc diễn ra trong thời gian, không gian đó,…) được tạo nên bởi một sự kiện đặc biệt khiến cho tại đó, cuộc sống hiện lên đặc sắc nhất và tư tưởng của nhà văn cũng được bộc lộ rõ nét nhất.

Có ba loại tình huống truyện phổ biến trong truyện ngắn: tình huống hành động và tình huống tâm trạng và tình huống nhận thức. Tình huống hành động nhằm hướng tới những hành động có tính bước ngoặt của nhân vật và tình huống tâm trạng chủ yếu khám phá diễn biến tình cảm và cảm xúc của nhân vật và tình huống nhận thức chủ yếu cắt nghĩa giây phút “giác ngộ” chân lý của nhân vật. Tình huống trong truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” thuộc loại tình huống nhận thức.

Tình huống truyện đã được xây dựng bởi những nghịch lí và qua con mắt của nghệ sĩ Phùng. Trước tiên là ngoài bãi biển và khía cạnh nghịch lý của tình huống. Bức tranh thiên nhiên thật đẹp dưới con mắt của nhiếp ảnh gia. Một cảnh đẹp trời cho trên một vẻ đẹp mờ sương và toàn bích: hình ảnh chiếc thuyền lướt vó nhạt nhòa trong làn sương mù màu trắng buổi bình minh và phát hiện ấy khiến người nghệ sĩ cảm thấy sung sướng hạnh phúc , tưởng tâm hồn mình được gột rửa, trở lên trong trẻo và tinh khôi khi bắt gặp tận Thiện, tận Mỹ. Trong truyện ngắn này nhà văn Nguyễn Minh Châu đã tạo ra những tình huống truyện hết sức độc đáo: Nghệ sĩ Phùng đến ven biển miền Trung để chụp tấm ảnh cho cuốn lịch năm sau và anh thấy cảnh đẹp như tranh vẽ. Phùng đã phục kích mấy buổi sáng mà vẫn chưa chụp được bức nào. Sau một tuần lễ suy nghĩ tìm kiếm Phùng đã quyết định thu vào cuốn lịch năm sau bức ảnh cảnh thuyền đánh cá thu lưới lúc bình minh. Đó chính là chiếc thuyền ngoài xa trong màn sương sớm rất đẹp, như tranh vẽ những cảnh đẹp ấy đến mức Phùng thấy “có lẽ suốt cuộc đời cầm máy ảnh chưa bao giờ tôi thấy một cảnh đắt trời cho như vậy”… cái khoảnh khắc ấy hạnh phúc tràn ngập tâm hồn mình. Do cái đẹp tuyệt đỉnh đó , ngoại cảnh vừa đem lại “Phùng nhanh chóng bấm máy

thu lấy một cảnh không dễ gì gặp trong đời”. Nhưng lúc ấy, khi chiếc thuyền đã đâm thẳng vào bờ Phùng thấy hai vợ chồng làng chài đi xuống và anh chứng kiến những người chồng đánh vợ hết sức dã man, lão đàn ông hùng hổ và mặt đỏ gay, hắn rút trong người mình ra một chiếc thắt lưng quất tới tấp vào lưng người đàn bà và lão vừa đánh vừa thở hộc hộc và hai hàm răng nghiến ken két, mỗi phát quất xuống hắn lại nguyền rủa bằng cái giọng rất đau đớn. Đứa con không thể nào đứng yên nhìn mẹ bị đánh và đã giành được chiếc thắt lưng, ưỡn thẳng người vụng chiếc khóa sắt và  quất vào khuôn ngực trần vạm vỡ cháy nắng. Ba hôm sau, cũng trong màn sương sớm đó Phùng lại chứng kiến cảnh lão đàn ông đánh vợ và cả chị gái tước đoạt dao găm mà đứa em trai định dùng để bảo vệ người mẹ đáng thương. Phùng đã không thể ngờ rằng đằng sau bao cảnh đẹp tựa chiêm bao lại là bao ngang trái của đời thường.

Bên cạnh đó chính là khía cạnh nhận thức của tình huống thể hiện qua những phát hiện về đời sống của hai nhân vật Phùng và Đẩu.

Phùng nhận thấy rằng cái đẹp của ngoại cảnh có khi che khuất đi cái xấu của đời sống. Lúc đầu là người nghệ sĩ ngây ngất trước vẻ đẹp bề ngoài của hình ảnh con thuyền nhưng và sau đó Phùng nhận ra vẻ đẹp ngoại cảnh đó đã che lấp đi cuộc sống nhức nhối bên trong con thuyền. Cái xấu nhất cũng có thể làm cái đẹp bị khuất lấp. Khi tìm hiểu sâu về gia đình hàng chài  thì Phùng thấy cuộc sống nhức nhối ấy làm che lấp đi những vẻ đẹp của thành viên trong gia đình. Trước đó là anh hàng chài cũng là một người hiền lành và không bao giờ đánh vợ, người đàn ông đó chính là nạn nhân của đói nghèo lam lũ đã trở thành vũ phu và thô bạo, đánh vợ như để giải thoát tâm lý và nỗi khổ thường ngày. Vẻ đẹp của người phụ nữ yêu thương chồng và thương con, biết thấu hiểu, cam chịu hết  và hiểu lí lẽ. Chính từ những sự phức tạp đó , Phùng nhận ra rằng để hiểu được sự thật của đời sống không thể nhìn đơn giản và người nghệ sĩ phải có cái nhìn đa chiều và sâu sắc hơn.

Ở nhân vật Đẩu – với tư cách là thẩm phán huyện và ở Đẩu cũng đã đọng lại những phát hiện. Đằng sau cái vô lý là cái có lý của việc người đàn bà bị chồng hành hạ rất  là vô lý nhưng người đàn bà ấy không muốn rời bỏ chồng lại có lý do riêng. Đằng sau cái tưởng  chừng là  đơn giản ấy lại chất chứa nhiều thứ phức tạp.

Ban đầu, Đẩu tưởng ly hôn là một cách giải quyết dứt điểm sự việc đó , nhưng sau khi đã nghe những lời phân trần của người đàn bà từng trải thì anh nhận ra quan hệ của họ có nhiều ràng buộc phức tạp hơn và từ những điều chiêm nghiệm của Phùng và Đẩu mang lại một bài học: muốn giải quyết về những vấn đề của đời sống, không chỉ dựa vào những thiện chí và pháp luật hoặc lý thuyết của sách vở mà phải thấu hiểu cuộc sống và cần có giải pháp thiết thực.

Thành công trong truyện ngắn này đó chính là việc tác giả Nguyễn Minh Châu xây dựng được tình huống truyện đặc sắc và độc đáo, nhằm nhấn mạnh mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời. Người đọc ngộ ra rằng từng điều sau những tình huống truyện mang ý nghĩa sâu sắc và càng thêm thấm thía về lẽ đời. Nhà văn đã đem đến cho người đọc những cái nhìn mới mẻ về con người về đời sống

Bài phân tích tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa (mẫu 4)

Bài phân tích tình huống truyện trong Chiếc thuyền ngoài xa cực hay để các bạn tham khảo:

Sự thành công của một truyện ngắn hay đó là một cuốn tiểu thuyết phần lớn do nghệ thuật tạo ra tình huống truyện của nhà văn. Sự thành công của tác giả Nguyễn Minh Châu trong truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” cũng không là ngoài điều đó. Vậy muốn phân tích nghệ thuật tạo nên những tình huống truyện trong truyện ngắn này trước tiên là phải hiểu những tình huống truyện là gì? Tình huống truyện là hoàn cảnh riêng (thời gian và không gian; sự việc diễn ra trong thời gian và không gian đó …) được tạo nên bởi một sự kiện rất  đặc biệt khiến cho tại đó và cuộc sống hiện tại  lên đậm đặc nhất và tư tưởng của nhà văn cũng được bộc lộ rõ nét nhất. Đối với truyện ngắn và tình huống giữ một vai trò rất quan trọng của truyện, là hạt nhân của cấu trúc thể loại

Có ba loại tình huống phổ biến trong truyện ngắn: tình huống hành động và tình huống tâm trạng , tình huống nhận thức. Nếu những tình huống hành động chủ yếu nhằm tới hành động có tính bước ngoặt của nhân vật thì những tình huống tâm trạng chủ yếu khám phá diễn biến tình cảm và cảm xúc của nhân vật thì tình huống nhận thức chủ yếu cắt nghĩa giây phút “giác ngộ” chân lý nhân vật. Tình huống trong Chiếc thuyền ngoài xa của nhà văn  Nguyễn Minh Châu thuộc loại tình huống về nhận thức.

Trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã tạo ra những tình huống truyện hết sức ;à độc đáo: Anh phóng viên Phùng đang làm công việc đi săn ảnh nghệ thuật và phong cảnh để làm lịch cho năm mới . Một buổi sáng sớm anh đi trên bãi biển và anh bỗng phát hiện ra một bức tranh tuyệt tác của thiên nhiên và đó hình ảnh một chiếc thuyền ngoài xa thấp thoáng trong một  màn sương sớm và lúc ẩn lúc hiện. Cảnh vật hiện lên ngay trước mặt anh phóng viên Phùng là “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. Mũi thuyền in một nét rất mơ hồ lòe nhòe” bầu sương mù trắng như sữa nó có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào “Toàn bộ khung cảnh ấy từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp là một vẻ đẹp đơn giản và toàn bích” đã khiến Phùng bối rối và trong trái tim Phùng “như có gì bóp thắt vào”, và trong cái giây phút bối rối đó Phùng “tưởng chính mình vừa khám phá thấy cái chân lý của sự toàn thiện và đi khám phá thấy cái không khí trong ngần của tâm hồn”. Cái đẹp tuyệt đỉnh ấy của ngoại cảnh đã mang lại “khoảnh khắc hạnh phúc tràm ngập tâm hồn Phùng” và Phùng đã bấm máy liên tục để thu hết những vẻ đẹp tuyệt đỉnh của cảnh vật vào trong ống kính của mình.

Thế nhưng, khi chiếc thuyền vào tới đến bờ thì một sự thật trần trụi phơi bày trước Phùng là một sự thật bi thương, đó chính là hình ảnh những con người lao động nghèo khổ và xơ xác, như không hề có chút niềm vui hay hạnh phúc nào cả. Phùng nghe tiếng anh hàng chài quát vợ “Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tạo giết cả mày đi thế  bây giờ” rồi nhìn cảnh anh hàng chài “mặt đỏ gay và lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy ngày xưa… quất tới tấp vào lưng người đàn bà đó , hắn vừa đánh lại vừa thở hồng hộc và hai hàm răng nghiến ken két, cứ mỗi nhát đánh quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ rất đau đớn: “Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ!”trong khi đó thì người đàn bà vẫn nhẫn nhục cam chịu tất cả những sự việc đó diễn ra làm cho Phùng rất “kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu Phùng cứ đứng há mồm ra mà nhìn…”. Điều làm cho Phùng càng kinh ngạc và sững sờ hơn khi nhìn cảnh thằng Phác lao lao vun vút đến chỗ bố nó và giằng lấy cái thắt lưng trong tay bố nó “liền rướn thẳng người vụng chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực trần vạm vờ cháy nắng đó có những đám lông đen như hắc ín và loăn xoăn từ rốn mọc ngược lên” của bố nó để bảo vệ mẹ nó và tình huống truyện này đã đưa ra những vấn đề đầy rất nghịch lý, nghịch lý giữa cái đẹp của nghệ thuật với sự trần

Nghịch lý giữa người vợ tốt bị hành hạ và nhưng vẫn không bỏ chồng và nghịch lý giữa sự vũ phu tàn bạo của ông bố với vợ nhưng không bỏ vợ. Với tình huống của truyện và tác giả Nguyễn Minh Châu đã đặt ra một vấn đề rằng rất quan trọng để người đọc suy nghĩ và đó là mối quan hệ giữa văn chương về nghệ thuật với cuộc sống. Nghệ thuật là một cái gì đó xa vời như chiếc thuyền ngoài xa trong màn sương sớm mờ ảo và còn cuộc sống thì rất cần như con thuyền khi đã vào tới bờ. Hay nói một cách khác,  nhà văn Nguyễn Minh Châu đã cho rằng nghệ thuật trước hết phải gắn liền với cuộc sống và phải phản ánh chân thật cuộc sống và góp phần cải tạo cuộc sống, làm cho cuộc sống ngày ngày càng tốt đẹp hơn. Quan điểm này của nhà văn Nguyễn Minh Châu rất gần với quan điểm của nhà văn Nam Cao “nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia và thoát ra từ những kiếp lầm than… (Trăng sáng)”.

Một tình huống truyện khá là độc đáo nữa mà nhà văn Nguyễn Minh Châu đã tạo ra trong truyện ngắn này đó là khi người đàn bà được Đẩu (Bao Công của cái chuyện ven biển này) mời đến huyện để khuyên người đàn bà đó ly hôn với chồng. Sau khi dùng các biện pháp giáo dục và răn đe người chồng không có kết quả, Đẩu với tư cách là thẩm phán của huyện – đã khuyên người vợ nên ly hôn với chồng để khỏi bị hành hạ và ngược đãi, để sống một cuộc sống cho ra con người. Đẩy tin giải pháp của mình là hợp lý và đúng đắn, thể hiện lòng tốt của mình. Nhưng sau buổi nói chuyện với người đàn bà thì mọi lý lẽ thì mọi suy nghĩ của anh đều bị người đàn bà chất phác, lam lũ từ chối và không chấp nhận. Người đàn bà ấy đã nhìn thấu suốt cả cuộc đời mình và những điều mà Đẩu và cả Phùng chưa bao giờ nhìn thấy được: “lòng chú tốt nhưng các chú đâu có phải là người làm ăn…cho nên các chú đâu có thể hiểu hết được cái việc của các người làm ăn lam lũ và khó nhục…”, ” là bởi các chú không phải là đàn bà và chưa bao giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả của người đàn bà đó trên một chiếc thuyền không có đàn ông…”, “Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không phải là sống cho mình như ở trên đất được! Mong các chú lượng tình cho cái sự lạc hậu này . Các chú đừng bắt tôi bỏ nó!”.

Những lời lẽ ấy của người đàn bà khiến “Một cái gì mới vừa vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện miền biển”. Đẩu chợt nhận ra rằng là lòng tốt của

anh hóa ra phi thực tế. Anh đã bảo vệ luật pháp bằng sự thông hiểu sách vở nhưng trước thực tế đa dạng và muôn nỗi, anh trở thành kẻ ngây thơ.

Những lời lẽ của người đàn bà ấy đã giúp Đẩu nhận ra những nghịch lý của đời sống và những nghịch lí buộc con người phải chấp nhận một cách chua chát “trên thuyền phải có một người đàn ông dù hắn man rợ và tàn bạo”. Từ đây thì Đẩu có thể đã bắt đầu hiểu ra rằng muốn con người thoát ra khỏi cảnh đau khổ và  tăm tối, man rợ cần phải có những sự  giải pháp thiết thực chứ không phải chỉ là lòng tốt và thiện chí hoặc các lí thuyết đẹp đẽ nhưng xa rời thực tế.

Những tình huống này cùng với tình huống trên của truyện, Phùng đã nhận ra rằng để hiểu được  hết sự thật đời sống không thể nhìn một cách đơn giản mà phải đi sâu vào thực tế cuộc sống để hiểu được thực tế cuộc sống và những nghịch lý nhưng cổ lý của cuộc sống.

Tóm lại là trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa tác giả Nguyễn Minh Châu đã tạo nên những tình huống truyện khá độc đáo và tạo cho người đọc sự suy nghĩ về những mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống và đặt ra một vấn đề hết sức quan trọng của xã hội là khi nhìn thấy cuộc sống chúng ta phải có cái nhìn đa chiều và chúng ta mới hiểu cuộc sống sâu sắc hơn. Nếu nhìn cuộc sống một cách hời hợt, theo cảm tính và theo sách vở… thì chúng ta chưa thể hiểu hết được về những nghịch lý nhưng có lí của thực tế cuộc sống.

Tham khảo thêm:

• Tóm tắt Chiếc thuyền ngoài xa
• Soạn bài Chiếc thuyền ngoài xa
• Soạn văn 12 kì 2