Soạn bài Huyện Trìa xử án – trang 118 sách Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo tập 1 bao gồm phần tóm tắt nội dung chính, bố cục bài thơ, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật cùng hướng dẫn trả lời các câu hỏi trong SGK giúp các bạn học sinh chuẩn bị tốt cho buổi học văn tới trên lớp. Tham khảo thật kỹ bài viết để có thể soạn bài tốt cũng như tập trung lắng nghe bài giảng từ giáo viên trên lớp để nắm rõ được nội dung bài học các bạn nhé!

Bài viết Tham khảo thêm:

• Soạn bài Ôn tập trang 107
• Soạn bài Thị Mầu lên chùa
• Soạn bài Đàn ghi-ta phím lõm trong dàn nhạc cải lương

Tìm hiểu tác phẩm Huyện Trìa xử án 

1. Tóm tắt

Vợ chồng Trùm Sò chẳng may bị mất đồ quý. Nghi ngờ thị Hến là người đã ăn cắp đồ của gia đình mình, vợ chồng Trùm Sò quyết định kiện thị Hến ra quan trên để xử phạt. Quan trên là Huyện Trìa, một tên quan ham mê tiền bạc và sắc đẹp. Trớ trêu thay, Huyện Trìa lại say mê vẻ đẹp của thị Hến nên đã xử vô tội cho nàng mặc sự việc chưa được điều tra, nghiên cứu kỹ lưỡng. Vợ chồng Trùm Sò cay cú, ấm ức đành phải quay về.

2. Nội dung chính

Vợ chồng Trùm Sò kiện thị Hến lên quan trên bởi 2 người nghi ngờ thị Hến đã ăn cắp đồ của gia đình mình. Tuy nhiên, Huyện Trìa lại xử thị Hến thắng kiện bởi sự đam mê tiền bạc và sắc đẹp của mình.

3. Bố cục

Đoạn trích được chia thành 2 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến bày thiệt nào: Giới thiệu về nhân vật Huyện Trìa cũng như tính cách của hắn.
• Phần 2: Còn lại: Cuộc xử án của Huyện Trìa và mâu thuẫn giữa đôi vợ chồng Trùm Sò và Thị Hến

4. Tác phẩm

a) Xuất xứ

Đoạn trích “Huyện Trìa xử án” được trích trong vở tuồng rất nổi tiếng “Ngao, Sò, Ốc, Hến”.

b) Thể loại

Tuồng hài: Tuồng là một loại hình kịch sân khấu truyền thống của Việt Nam. Đây là loại hình đã có từ xa xưa. Các vở tuồng thường do các tác giả dân gian sáng tác và được lưu truyền cho đến ngày nay.

c) Phương thức biểu đạt

Phương thức tự sự

d) Giá trị nội dung

Đoạn trích đã miêu tả chân dung của nhân vật Huyện Trìa với đầy đủ những tính cách xấu xa, tham lam của quan trên.

e) Giá trị nghệ thuật

Đoạn trích đã xây dựng tuyến nhân vật với những tính cách khác nhau, thể hiện được mọi góc nhìn về một xã hội đương thời đầy chân thực.

Tình huống tuồng trong đoạn trích đã có thể miêu tả và bộc lộ hết được bản chất của các nhân vật.

Soạn bài Huyện Trìa xử án Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo

1. Trước khi đọc | Soạn bài Huyện Trìa xử án SGK Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo

Em biết gì về các con vật như nghêu, sò, ốc, hến, hàu, trìa,…? Em nghĩ thế nào khi tác giả sử dụng các con vật này để đặt tên cho các nhân vật trong tác phẩm văn học?

Lời giải chi tiết:

Các con vật nghêu, sò, ốc, hến, hàu, trìa,… đều là những con vật sống ở ven biển, có kích thước nhỏ bé.

Theo em, việc lấy các con vật này để đặt tên cho nhân vật tạo ra được sự mới mẻ, hấp dẫn nhưng cũng khiến cho vở tuồng đến gần với khán giả là những người dân bình thường, mang đậm màu sắc của thể loại văn học dân gian.

2. Trong khi đọc hiểu | Soạn bài Huyện Trìa xử án SGK Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo

Câu 1 (Trang 119, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Chú ý nội dung tự giới thiệu trong lời xưng danh của nhân vật quan huyện Trìa ở đoạn trong đoạn trích.

Lời giải chi tiết:

Nhân vật quan Huyện Trìa trong lời tự xưng danh đã thể hiện được sự tự mãn về bản thân mình.

Câu 2 (Trang 119, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Chú ý mục đích xử kiện của quan Huyện Trìa thông qua lời xưng danh của nhân vật 

Lời giải chi tiết:

Huyện Trìa xử án với mục đích có thể thu về túi mình nhiều tiền bạc hơn, ai đút lót càng nhiều, ông ta sẽ cho thắng kiện dễ dàng.

Câu 3 (Trang 121, sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10, tập 1)

Những điều mà vợ chồng Trùm Sò (kẻ mất trộm) khai báo liệu có được Huyền Trìa và Đề Hàu chú ý đến khi xét xử không?

Lời giải chi tiết:

Theo quan điểm của em, Huyện Trìa và Đề Hàu không chú ý đến những gì mà vợ chồng Trùm Sò khai báo. Thái độ của 2 nhân vật này rất thờ ơ, thiếu sự quan tâm, chú ý đến vụ án.

Câu 4 (Trang 122, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Đoạn này Đề Hầu đang nói về ai và nói với ai?

Lời giải chi tiết:

Đề Hàu đang tự độc thoại với chính bản thân mình về Huyện Trìa.

Câu 5 (Trang 122, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Lời phán quyết này của Huyện TRìa có dựa trên sự thật và mang lại được kết quả công bằng cho các bên hay không?

Lời giải chi tiết:

Lời phán quyết của Huyện Trìa không mang lại kết quả công bằng cho Thị Hến và vợ chồng Trùm Sò. Huyện Trìa xử án bằng cảm tính, không có sự lí giải về nguồn gốc của vấn đề để quy án mà ông ta chỉ chăm chăm bảo vệ cho Thị Hến, đẩy hết lỗi lầm và trách nhiệm cho vợ chồng Trùm Sò.

3. Sau khi đọc | Soạn bài Huyện Trìa xử án SGK Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo

Câu 1 (Trang 123, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Xác định đặc điểm của ngôn ngữ kịch trong đoạn trích “Huyện Trìa xử án” bằng việc thực hiện các yêu cầu dưới đây:

a) Nêu các ví dụ về lời đối thoại, độc thoại, bàng thoại của nhân vật và lời chỉ dẫn sân khấu.

b) Em hãy cho biết đâu là nhân vật có số lượt lời nhiều nhất. Lý do? 

c) Em hãy chỉ ra một số điểm cho thấy các lời thoại của nhân vật trong văn bản trên mang đặc điểm của thơ hoặc văn vần.

d) Em hãy cho biết vì sao trong lời thoại của nhân vật, một số từ ngữ lại dược tách riêng ra và đặt trong ngoặc đơn. Ví dụ:

ĐỀ HẦU: (- Dạ! thưa bọn quan này)

…

HUYỆN TRÌA:

…

(Em) Phải năng lên hầu gần quan

(Thời) Ai dám nói vu oan gieo họa

…

Lời giải chi tiết:

a)

* Đối thoại:

– Đế Hầu: “Trộm của Trùm Sò đêm trước/ Vu cho Thị Hến đêm qua/ Bắt tới chốn huyện nha,/ Xin ngài ra xử đoán”/

– Huyện Trìa: “Lão Đề lấy tờ khai,/ Đặng ta toan làm án/ Cứ mực thẳng, cung cho ngay, bày cho thiệt/ Kẻo hai đàng của nói có, vọ nói không”.

– Thị Hến: “Trông ơn quan lớn/ Đoái xét phận hèn/ Phụ mẫu dân quyền quý ấy bề trên/ Ti tiện nữ đơn cô là phận dưới”.

* Độc thoại: lời của Đề Hầu: “Mụ đà nên tệ/ Ông Huyện cũng xằng,/ Phen này ông bày mặt thú lang/ Huếch với mục ắt râu trụi lủi”.

* Bàng thoại: lời của Huyện Trìa: “Tri huyện Trìa là mỗ/ Nội hạt tiếng khen khen ta/ Cầm đường ngày tháng vào ra/ Hoa nguyệt hôm mai thong thả”.

* Lời chỉ dẫn sân khấu: Hạ.

b) Huyện Trìa là nhân vật có số lượt lời nhiều nhất vì đoạn trích đang thể hiện phiên xét xử của quan Huyện Trìa.

c) Những điểm cho thấy các lời thoại của nhân vật trong văn bản trên mang đặc điểm của thơ hoặc văn vần: Lời thoại của Huyện Trìa với nhiều vần “a’: “Nộ hát tiếng khen khen ta / Cầm đường ngày tháng vào ra / Hoa nguyệt hôm mai thong thả…”

d) Vì đây là đoạn chuyển lời trong vở tuồng có tác dụng đẩy cảm xúc của nhân vật lên cao trào.

Câu 2 (Trang 123, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Em hãy chỉ ra những mâu thuẫn giữa các nhân vật tại thời điểm trước và trong phiên tòa. Phân tích nguyên nhân khiến các mâu thuẫn này nảy sinh và chuyển hóa

Lời giải chi tiết:

Mâu thuẫn của các nhân vật tại thời điểm: 

– Trước khi phiên tòa diễn ra: Huyện Trìa xảy ra mâu thuẫn với Đề Hầu vì Huyện Trìa không có thiện cảm với ông ta bởi ông ta là người điêu ngoa, hay nói bậy.

– Trong quá trình phiên tòa diễn ra: Sau khi biết tình cảnh góa chồng của Thị Hến, Huyện Trìa bèn nảy sinh tình ý và xét xử thiên vị cho cô. 

Câu 3 (Trang 123, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Từ lời xưng danh (bàng thoại) của Huyện Trìa và lời ông ta đối thoại với các nhân vật trong phiên tòa,em có suy nghĩ, nhận xét về tính cách của nhân vật này.

Lời giải chi tiết

Về tính cách:

• Huyện Trìa là một người cao ngạo, tự mãn, phô trương, luôn tự cao tự đắc.
• Ông là một quan Huyện tham lam, làm mọi cách để có thể đút tiền túi cho riêng mình
• Là người xét xử không anh minh, không công bằng.
• Huyện Trìa rất mê gái nhưng lại sợ vợ.

Câu 4 (Trang 123, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Em có nhận xét gì về tình cảm và cảm xúc của tác giả thể hiện thông qua ngôn ngữ kịch trong đoạn trích “Huyện Trìa xử án”?

Lời giải chi tiết

Tác giả có thái độ châm biếm, giễu cợt đối với từng nhân vật thông qua từng lời thoại trong đoạn trích.

Câu 5 (Trang 124, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Em hãy xác định chủ đề và cảm hứng chủ đạo của đoạn trích “Huyện Trìa xử án”. Theo em, tích truyện của vở tuồng “Nghêu, Sò, Ốc, Hến” được lấy từ đâu? Nêu một vài căn cứ giúp em nhận biết được đoạn trích “Huyện Trìa xử án” (trong vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc,Hến) được sáng tác và lưu truyền theo hình thức truyền miệng?

Lời giải chi tiết

– Chủ đề của đoạn trích “Huyện Trìa xử án” chính là phê phán những thói hư, tật xấu tồn tại trong xã hội xưa, đặc biệt ở tầng lớp quan lại.

– Cảm hứng chủ đạo được lấy từ cuộc sống đời thường và những câu chuyện được truyền lại.

– Những căn cứ để nhận biết được đoạn trích “Huyện Trìa xử án” được sáng tác và lưu truyền theo hình thức truyền miệng bao gồm:

+ Tuồng là thể loại văn học dân gian nên có tính truyền miệng cao.

+ Vở tuồng “Nghêu, sò, ốc, hến” không có tác giả cụ thể

+ Có nhiều dị bản khác nhau

Câu 6 (Trang 124, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Từ lời phán cuối cùng của quan Huyện Trìa, lời than của Trùm Sò, lời tri ân của Thị Hến, em có nhận xét gì về kết quả của phiên tòa trong đoạn trích?

Lời giải chi tiết

Lời phán quyết cuối cùng của Huyện Trìa là lời phán quyết không có sự công bằng. Xem xét xuyên suốt cả đoạn tuồng, ta có thể thấy được sự thiên vị rất rõ ràng của quan Huyện Trìa đối với Thị Hến. Lời than của Trùm Sò đã cho thấy rõ được phần nào Huyện Trìa là vị quan không anh minh, thiếu trách nhiệm của một vị quan.

Câu 7 (Trang 124, SGK Ngữ Văn 10 Chân trời Sáng tạo – tập 1)

Sau khi đọc hiểu văn bản trên, em hãy cho biết: khi đọc, phân tích một kịch bản tuồng nói riêng, văn bản kịch nói chung, ta cần lưu ý những điều gì?

Lời giải chi tiết

Những điều cần lưu ý khi đọc và phân tích một kịch bản tuồng nói riêng và các văn bản kịch nói chung là:

– Xác định được đúng đề tài và cảm hứng chủ đạo của văn bản.

– Xác định được các tuyến nhân vật xuất hiện trong văn bản. Các nhân vật có những đặc điểm tính cách như thế nào.

– Chú ý đến lời thoại và hành động của nhân vật.

– Hiểu được nội dung và các ý nghĩa mà tác giả muốn truyền tải.

 

Trên đây là hướng dẫn chi tiết Soạn bài Huyện Trìa xử án được BUTBI biên soạn gửi tới các bạn học sinh lớp 10. Hãy thường xuyên theo dõi butbi.hocmai.vn để cập nhật những bài soạn văn mới nhất nhé!