STT

Giá trị nghệ thuật

– Ông là một danh y nổi tiếng ở thế kỉ XVIII. Bộ “Hải thượng y tông tâm lĩnh” gồm 66 quyển là công trình nghiên cứu y học xuất sắc nhất trong thời trung đại Việt Nam. 

– Ông còn là một nhà văn, nhà thơ với những đóng góp đáng ghi nhận cho văn học nước nhà. 

2. Tác phẩm 

– Trích: Thượng kinh kí sự 

– Loại văn tự: chữ Hán. 

– Thể loại: Kí sự: là một thể kí, ghi chép sự việc, câu chuyện có thật và tương đối hoàn chỉnh. 

– Nội dung đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh”: nói về việc Lê Hữu Trác lên tới kinh đô, được dẫn vào phủ chúa để bắt mạch, kê đơn cho Trịnh Cán.

– Kết hợp việc ghi chép chi tiết với việc miêu tả sinh động những điều “mắt thấy tai nghe”, bộc lộ thái độ đánh giá kín đáo. 

– Kết hợp giữa văn xuôi và thơ ca làm tăng tính chất trữ tình cho tác phẩm. – Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt như tự sự, miêu tả, biểu cảm làm gia tăng khả năng phản ánh hiện thực khách quan của tác phẩm.

– Sống vào khoảng cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XX. Bà từng đi nhiều nơi, thân thiết với nhiều văn sĩ. 

– Sáng tác của Hồ Xuân Hương gồm cả chữ Hán và chữ Nôm nhưng nổi bật hơn cả là những sáng tác chữ Nôm. Bà được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm” 

– Là một hiện tượng rất độc đáo trong văn học trung đại Việt Nam: nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ. 

– Đặc điểm thơ Hồ Xuân Hương: trào phúng mà trữ tình, đậm đà chất văn học dân gian từ đề tài, cảm hứng đến ngôn ngữ, hình tượng. 

– Nội dung chính trong sáng tác: 

+ Là tiếng nói thương cảm đối với người phụ nữ. 

+ Là sự khẳng định, đề cao vẻ đẹp và khát vọng của họ. 

2. Tác phẩm 

– “Tự tình” (bài II) nằm trong chùm thơ “Tự tình” gồm ba bài của Hồ Xuân Hương. 

– Thể thơ: Thất ngôn bát cú

– Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc. 

– Thành công trong việc xây dựng hình tượng người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

– Là người có tài năng, có cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân. 

– Là một nhà thơ có đóng góp rất lớn trong nền văn học dân tộc, đặc biệt ở mảng thơ Nôm, thơ viết về làng quê, thơ trào phúng. 

2. Tác phẩm:

– Nằm trong chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến.

– Thể thơ: Thất ngôn bát cú

– Nghệ thuật gợi tả tinh tế: Bút pháp “Lấy động tả tĩnh” 

– nghệ thuật thơ cổ phương Đông. 

– Vận dụng tài tình nghệ thuật đối.

– Tú Xương sống 37 năm chỉ đỗ tú tài nhưng sự nghiệp thơ ca của ông trở thành bất tử. 

– Sáng tác của Tú Xương gồm 2 mảng: trữ tình và trào phúng.

2. Tác phẩm: 

– “Thương vợ” là một trong những bài thơ hay nhất và cảm động nhất của Tú Xương viết về bà Tú. 

– Thể thơ: Thất ngôn bát cú

– Là người có tài năng và nhiệt huyết trên nhiều lĩnh vực hoạt động xã hội, từ văn hoá, kinh tế đến quân sự. 

– Là người đầu tiên có công đem đến cho hát nói một nội dung phù hợp với chức năng và cấu trúc của nó. 

2. Tác phẩm 

– Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ sáng tác trong thời gian ông cáo quan về ở ẩn tại quê nhà. 

– Thể loại: Hát nói: là thể tổng hợp giữa ca nhạc và thơ, có tính chất tự do thích hợp với việc thể hiện con người cá nhân.

– Là một nhà thơ có tài năng và bản lĩnh, được người đương thời tôn là “Thánh Quát”. 

– Là người có khí phách hiên ngang, có tư tưởng tự do, ôm ấp hoài bão lớn, mong muốn sống có ích cho đời. 

2. Tác phẩm 

– Hoàn cảnh sáng tác: Được hình thành trong những lần Cao Bá Quát đi thi Hội qua các tỉnh miền Trung đầy cát trắng (Quảng Bình, Quảng Trị). 

– Thể thơ: Hành: là một thể thơ cổ Trung Quốc được tiếp thu vào Việt Nam; có tính chất tự do phóng khoáng, không bị gò bó về số câu, độ dài của câu, niêm luật, bằng trắc, vần điệu.

– Âm điệu bi tráng (vừa buồn, vừa có sự phản kháng, âm thầm, quyết liệt đối với xã hội lúc bấy giờ). 

– Thủ pháp đối lập. 

– Sáng tạo trong việc dùng điển cố, điển tích. 

– Là một nhà Nho, nhà thuốc, nhà giáo tài năng, đức độ, một nhà yêu nước lớn của dân tộc nhưng cuộc đời gặp nhiều bất hạnh. Cuộc đời ông là một tấm gương sáng ngời về ý chí, nghị lực phi thường, sáng ngời lòng yêu nước và tinh thần bất khuất trước kẻ thù. 

– Sự nghiệp thơ văn: 

+ Những tác phẩm chính: sáng tác chủ yếu bằng chữ Nôm với ba truyện thơ dài, một số bài văn tế và một số bài thơ. 

+ Nội dung thơ văn: Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa; Lòng yêu nước, thương dân. 

+ Nghệ thuật thơ văn: Thơ văn trữ tình đạo đức; Thơ văn mang đậm màu sắc Nam Bộ.

2. Tác phẩm 

– Hoàn cảnh sáng tác: Bài văn tế được viết theo yêu cầu của tuần phủ Gia Định là Đỗ Quang, để tế những nghĩa sĩ đã hi sinh trong trận tập kích đồn quân Pháp ở Cần Giuộc đêm 16/12/1861. 

– Thể loại: 

+ Văn tế là một thể văn thường gắn với phong tục tang lễ, nhằm bày tỏ lòng tiếc thương đối với người đã mất. 

+ Văn tế có hai nội dung cơ bản: kể lại cuộc đời, công đức, phẩm hạnh của người đã khuất và bày tỏ nỗi đau thương của người sống trong giờ phút vĩnh biệt. 

+ Âm hưởng chung của bài văn tế là bi thương. 

+ Bố cục: Lung khởi – Thích thực – Ai vãn – Kết.

– Kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trữ tình và tính hiện thực. 

– Ngôn ngữ bình dị, trong sáng, sinh động.   

– Là người tài năng, đỗ đạt, từng làm quan đại thần dưới thời chúa Trịnh. 

– Khi Lê – Trịnh sụp đổ, ông theo phong trào Tây Sơn và được vua Quang Trung tín nhiệm giao nhiều trọng trách, có đóng góp tích cực cho triều đại Tây Sơn 2. Tác phẩm 

– Thể loại: Chiếu 

+ Chiếu là một loại văn bản do vua dùng để ban bố mệnh lệnh cho thần dân biết về một chủ trương lớn, chính sách lớn của nhà vua và triều đình. 

+ Chiếu có ngôn từ trang trọng, trang nghiêm, được viết bằng thể văn xuôi cổ, thường có đối và có vần (văn biền ngẫu). 

– Hoàn cảnh sáng tác: Do Ngô Thì Nhậm viết thay vua Quang Trung vào khoảng 1788-1789 nhằm thuyết phục các sĩ phu Bắc Hà, tức các trí thức của triều đại cũ (Lê – Trịnh) ra cộng tác với chiều đại Tây Sơn.

– Sinh tại Hà Nội – thuở nhỏ sống ở phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương  

– Sáng tác: truyện ngắn, tiểu thuyết, tùy bút.  

– Vài nét về truyện ngắn:  

+ Chú trọng những rung động tinh vi, nhạy cảm trong tâm hồn con người, chú trọng yếu tố cảm giác.  

+ Hài hòa giữa hiện thực và lãng mạn.  

 + Truyện không có cốt truyện, ít sự kiện, ít hành động.     ⇒ Ông là nhà văn nổi bật của nhóm Tự lực văn đoàn. 

– Giá trị nhân đạo: Tác phẩm là bài thơ trữ tình đầy xót thương của tác giả đối với những mảnh đời nghèo khổ trong xã hội và sự trân trọng đối với những khát khao tinh thần nhỏ bé của họ. Thông qua tác phẩm, tác giả thể hiện thái độ cảm thông, chở che, sẻ chia với những cảnh ngộ tù túng mòn mỏi đồng thời ông mong muốn lay tỉnh họ và hướng họ tới cuộc sống tốt đẹp hơn. Ngoài ra, tác phẩm còn là tiếng nói tố cáo đối với những thế lực tàn ác đã hủy diệt đời sống vật chất, tinh thần của con người, đặc biệt là của trẻ em. 

– Tác phẩm có cốt truyện đơn giản, nổi bật là dòng tâm trạng chảy trôi, những cảm xúc, cảm giác mong manh mơ hồ trong tâm hồn nhân vật. Bức tranh phố huyện lại được nhìn và cảm nhận qua con mắt của nhân vật Liên – một cô bé mới lớn, nhạy cảm nên yếu tố cảm giác càng được tô đậm và giá trị nhân văn của tác phẩm cũng vì thế được thể hiện rõ nét hơn.  

– Giọng điệu thủ thỉ, thấm đượm chất thơ.  

– Lời thoại phân bố đều trong tác phẩm – Lời thoại lửng lơ, không nhất thiết phải trả lời tạo nên ấn tượng buồn nản, rời rạc.  

– Chất liệu tối – sáng nhằm tạo ra bức tranh đối lập giữa khát vọng và bế tắc.  

– Truyện không có cốt truyện, nội dung tác phẩm diễn biến theo tâm trạng, cảm xúc của nhân  vật.  

2) Tác phẩm: Chữ người tử tù rút ra từ tập truyện ngắn Vang  bóng một thời (1940), là“một văn phẩm đạt gần tới sự toàn thiện, toàn mỹ” (Vũ Ngọc Phan)

– Cảnh cho chữ: cảnh tượng độc đáo, xưa nay chưa từng có – khẳng định khát vọng sáng tạo cái Đẹp của người nghệ sĩ trong mọi hoàn cảnh. 

– Từ tác phẩm, ông thể hiện thái độ trân trọng đối với các giá trị văn hoá truyền thống. Đó là biểu hiện của tinh thần dân tộc và lòng yêu nước thầm kín của nhà văn.

– Bút pháp tạo hình đặc sắc: cảnh cho chữ  

– Tình huống truyện độc đáo, đặt các nhân vật trong hoàn cảnh gặp gỡ hết sức éo le để từ đó tô đậm kịch tính của tác phẩm và bộc lộ quan điểm duy mĩ của nhà văn.  

– Khắc hoạ nội tâm và tính cách nhân vật tinh tế, tài tình.  

– Thủ pháp tương phản, đối lập (bóng tối – ánh sáng, cái cao cả – cái thấp hèn, cái thiện – cái ác, cái đẹp – cái xấu, …).  

Là nhà văn hiện thực xuất sắc trước cách mạng tháng Tám. Ông nổi tiếng về tiểu thuyết. Truyện ngắn và đặc biệt thành công ở thể phóng sự. Để lại nhiều kiệt tác như : Số đỏ; giông tố; v đê; cơm thầy cơm cô,…

2) Tác phẩm:

* Giới thiệu tiểu thuyết Số đỏ: Được coi là tác phẩm xuất sắc nhất của văn học Việt

Nam, có thể  làm vinh dự cho mọi nền văn học

– Đăng báo Hà Nội từ số 40 ngày 7- 10- 1936, in thành sách năm 1938. 

* Đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia

– Thuộc chương 15 của tiểu thuyết Số đỏ. 

– Nhan đề: Do nhà 

– Từ nội dung chương truyện, tác giả phê phán, châm biếm xã hội thượng lưu thành thị rởm đời, giả dối, hãnh tiến; lên án những con người vì quyền lợi, tiền tài mà giẫm đạp lên đạo lý, tình  người; mong muốn thức tỉnh lương tâm, nhận thức của con người.  

– Nghệ thuật khắc họa chân dung nhân vật (có sự kết hợp miêu tả chân dung đám đông và chân dung cá nhân): đối lập giữa hành động bên ngoài với niềm vui, toan tính và động cơ bên trong  

– Nghệ thuật quan sát, miêu tả độc đáo, sử dụng kỹ năng điện ảnh để dựng cảnh.  

– Lời văn linh hoạt, giản dị. Câu văn có hình ảnh so sánh, liên tưởng độc đáo chứa đựng sự châm biếm, đả kích sâu sắc.  

– Phát hiện tình huống mâu thuẫn và trào phúng đặc sắc.  

– Sử dụng thủ pháp cường điệu, phóng đại, nói ngược, nói mỉa, đối lập,…  

– Quê quán: làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam – làng quê nghèo, dân đông, ruộng ít, bị bọn cường hào bóc lột trắng trợn, nặng nề, xuất hiện trong nhiều sáng tác của Nam Cao với tên gọi: làng Vũ Đại.  

– Có quan điểm sáng tác rất rõ ràng và cụ thể. Nam Cao quan niệm: muốn viết cho nhân đạo thì phải sống cho nhân đạo  

– Đề tài chính: người trí thức nghèo và nông dân nghèo.  

– Phong cách nghệ thuật độc đáo.  

2) Tác phẩm: – Đầu tiên tác phẩm được đặt tên là Cái lò gạch cũ sự quẩn quanh bế tắc. – Lúc in nhà xuất bản tự ý đổi tên là Đôi lứa xứng đôi. nhấn mạnh mối tình Chí Phèo-Thị Nở. 

– Sau cách mạng tác phẩm được tái bản và được đổi tên một lần nữa Chí Phèo nhấn mạnh nhân vật Chí Phèo.

– Đồng thời qua tác phẩm, tác giả còn khẳng định bản chất lương thiện ẩn sâu trong trái tim mỗi con người mà hoàn cảnh, sự tàn ác của xã hội không thể tiêu diệt.  

– Đó còn là tiếng kêu cứu đòi quyền lương thiện cho người nông dân trước sự áp bức, bóc lột của xã hội nửa thực dân phong kiến.  

– Thể hiện tấm lòng yêu thương con người thiết tha,sâu nặng của tác giả. Tác phẩm là tiếng nói  bênh vực quyền sống và nhân phẩm của con người.  

– Khắc họa tâm lí nhân vật tài tình.  

– Kết cấu mới mẻ, đầy sáng tạo – kết cấu tâm lý.  

– Cốt truyện hấp dẫn, đầy kịch tính.  

– Giọng văn trần thuật đặc sắc đa thanh đa giọng điệu, kết hợp, đan cài lồng ghép giữa đối thoại và độc thoại nội tâm.  

– Ngôn ngữ giản dị mang hơi thở của cuộc sống.  

Tiêu chí

Thao tác lập luận so sánh