Các văn bản đọc

STT

Đặc điểm (nội dung và hình thức)

Đặc điểm (nội dung và hình thức)

– Về hình thức:

• Mang tính nguyên hợp
• Có cốt truyện đơn giản
• Nhân vật chính: Là những vị thần/con người có nguồn gốc thần linh…được miêu tả với vóc dáng khổng lồ, hoặc có sức mạnh phi thường,…
• Câu chuyện trong thần thoại gắn liền cùng với thời gian phiếm chỉ, mang tính ước lệ và không gian vũ trụ cùng với nhiều cõi khác nhau
• Lối tư duy hồn nhiên, chất phác, ý tưởng bay bổng, lãng mạn.

• Kể về những câu chuyện kỳ lạ
• Có nguồn gốc từ Trung Quốc
• Các tác giả trung đại Việt Nam đã dùng một cách sáng tạo thể loại truyền kì để phản ánh các vấn đề thiết yếu của con người, thời đại

– Về hình thức:

• Dùng nhiều yếu tố kì ảo
• Xây dựng nên các nhân vật có hành trạng khác thường

– Về hình thức:

• Bài thơ Hai-cư trong tiếng Nhật chỉ bao gồm 3 dòng (dòng 1 và dòng 3 có 5 âm tiết, dòng 2 có 7 âm tiết)
• Thơ Hai-cư hiện đại có các đặc điểm riêng về bút pháp trong khi vẫn bảo lưu một số nguyên tắc quan trọng của tư duy và mĩ cảm của bài thơ Hai-cư truyền thống
• Kiệm lời mà vẫn gợi ra nhiều cảm xúc và suy tưởng

• Thơ bát cú (8 câu)
• Thơ tuyệt cú (4 câu)
• Thơ bài luật (dạng kéo dài của kiểu thơ Đường Luật)

– Về bố cục:

• Một bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật bao gồm 4 cặp câu (liên thơ), tương ứng với bốn phần là: đề – thực – luận – kết.
• Bài thơ chỉ gieo 1 vần (là vần bằng) tại các câu 1-2-4-6-8 (chữ cuối của câu thứ nhất có thể gieo vần hoặc là không).
• Về luật bằng trắc: Có quy định về sự hòa thanh ở trong từng câu và trong các bài thơ để đảm bảo sự cân bằng, hài hòa cho âm hưởng của toàn bộ cả bài thơ.
• Về đối: Đối tại câu thực và câu luận

– Tứ thơ: Xây dựng theo những mối quan hệ tương đồng hoặc  đối lập, tả ít gợi nhiều, tả gián tiếp hơn là tả trực tiếp.

– Về hình thức:

• Đột phá mạnh mẽ khỏi các nguyên tắc thi pháp chi phối mười thế kỉ thơ trung đại trước đấy.
• Bài thơ được tổ chức theo một dòng chảy tự nhiên của cảm xúc thay vì theo mô hình luật thơ đã được định sẵn từ trước.
• Câu thơ, những phương thức gieo vần, ngắt nhịp, tạo nhạc điệu trở nên linh hoạt, tự do hơn
• Hình ảnh thơ bộc lộ rõ nét được dấu ấn chủ quan trong cách cảm nhận, quan sát và tưởng tượng về thế giới

– Về hình thức:

• Là loại văn được khắc trên bia đá
• Gồm nhiều thể khác nhau
• Là những áng văn nghị luận độc đáo, giàu hình tượng và chứa đựng giá trị tư tưởng, nhân văn sâu sắc.

• Xoay quanh những biến cố trọng đại liên quan tới vận mệnh của toàn thể cộng đồng như chiến tranh hoặc công cuộc chinh phục thiên nhiên để mở rộng địa bàn cư trú và ổn định 
• Không chỉ lưu dấu các biến cố quan trọng trong lịch sử của một cộng đồng, mà còn phản ánh về diện mạo đời sống tinh thần, niềm tin, hệ giá trị của cộng đồng ấy.

– Về hình thức: 

• Là thể loại tự sự sài
• Dung lượng đồ sộ
• Ra đời từ thời cổ đại
• Nhân vật sử thi: Là những anh hùng đại diện cho sức mạnh, phẩm chất và lí tưởng, khát vọng chung của cộng đồng, có thể bao quát cả thế giới của thần linh và con người.
• Thời gian sử thi là từ quá khứ thiêng liêng, thuộc về một thời đại xa xưa được cả cộng đồng ngưỡng vọng.
• Lời kể trong sử thi: trang trọng, thành kính, nhịp điệu chậm rãi, trần thuật một cách tỉ mỉ, lặp đi lặp lại những từ ngữ khắc họa về đặc điểm cố định của nhân vật, sự vật thường xuyên sử dụng những thủ pháp so sánh trùng điệp, mang tính khoa trương và cường điệu.

• Là một loại kịch hát dân gian, phổ biến tại vùng đồng bằng Bắc Bộ
• Nghệ thuật chèo có tính tổng hợp, có sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa nói, múa, hát với sự hỗ trợ của các nhạc khí, đạo cụ dân tộc độc đáo, trên cơ sở một tích trò (còn được gọi là tích truyện, chèo bán hay đơn giản là tích có sẵn).
• Tích trò: Là yếu tố đầu, điểm tựa cho toàn bộ hoạt động biểu diễn, tuy có tính ổn định nhưng có thể thêm thắt, bổ sung cho diễn viên.
• Nhân vật của chèo: Bao gồm nhiều hạng người trong xã hội, nghề nghiệp, có địa vị, giới tính, tuổi tác khác nhau. Gồm 2 loại chính: vai chính (hướng tích cực) và vai lệch (hướng tiêu cực). Mỗi nhân vật thường tự biểu hiện bản thân bằng một số làn điệu hát và động tác múa đặc trưng.

• Là một loại hình kịch hát cổ truyền, bao gồm 2 loại chính khác biệt nhau gồm: tuồng cung đình và tuồng dân gian.
• Nghệ thuật tuồng: Mang tính tổng hợp, phối hợp cả ca nhạc, văn học và vũ đạo. Tích tuồng dân gian giàu yếu tố hài, hướng đến châm biếm các thói hư tật xấu hay đả kích một số hạng người nhất định ở trong xã hội. Một tích tuồng thường có nhiều dị bản (vì được bổ sung, nắn chỉnh thường xuyên trong suốt quá trình biểu diễn, lưu truyền)

STT

Ý nghĩa của hoạt động thực hành

Ý nghĩa của hoạt động thực hành

– Giải thích được nghĩa của những từ ngữ Hán Việt

– Nhận biết được ý nghĩa của việc dùng từ Hán Việt

– Khiến học sinh lưu ý khi sử dụng từ Hán Việt (đảm bảo đúng với ý nghĩa, ngữ cảnh).

– Nhận biết được những lỗi về trật tự từ và sửa lỗi sai

– Đưa ra được những phương án sửa lỗi sai phù hợp.

– Nhận biết dấu hiệu của sự mạch lạc

– Thấy được các lỗi sai khi liên kết, diễn đạt

– Đưa ra được những phương án sửa lỗi sai đó.

– Nâng cao về kỹ năng sử dụng trích dẫn

– Giáo dục về sự tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ.

STT

Yêu cầu của kiểu bài viết

STT

Yêu cầu của kiểu bài viết

• Giới thiệu ngắn gọn về một tác phẩm truyện (nhan đề, tên tác giả,…) và ý kiến khái quát của tác giả về tác phẩm
• Tóm tắt tác phẩm truyện (vừa đủ để cho người đọc nắm được nội dung chính)
• Phân tích cụ thể, rõ ràng về một tác phẩm truyện (chủ đề, nét đặc sắc trong hình thức nghệ thuật và tác dụng của chúng) với các cứ liệu sinh động
• Đánh giá về tác phẩm truyện dựa trên những lí lẽ và bằng chứng thuyết phục
• Khẳng định về giá trị của tác phẩm truyện.

• Giới thiệu ngắn gọn về một bài thơ được chọn (tác giả, hoàn cảnh ra đời tác phẩm, khuynh hướng, trào lưu văn học gắn liền với bài thơ, lý do chọn bài thơ để phân tích, đánh giá)
• Chỉ ra và phân tích được những điểm đặc sắc độc đáo của bài thơ (hình ảnh, từ ngữ, cách tổ chức nhịp điệu, cách liên kết mạch cảm xúc cùng hình ảnh,…)
• Đánh giá giá trị của một bài thơ về phương diện nghệ thuật cũng như ý nghĩa nhân sinh.

• Nêu được thói quen hoặc quan niệm cần từ bỏ
• Chỉ ra được những biểu hiện hoặc khía cạnh của thói quen hoặc quan niệm cần từ bỏ
• Phân tích tác động tiêu cực của thói quen hoặc quan niệm đó đối với từng cá nhân và cộng đồng
• Nêu những giải pháp mà người được thuyết phục có thể thực hiện để có thể từ bỏ một thói quen hay quan niệm không phù hợp.

• Nêu được đề tài và vấn đề nghiên cứu đặt ra trong báo cáo
• Trình bày được kết quả nghiên cứu thông qua hệ thống những luận điểm sáng rõ, thông tin xác thực.
• Khai thác được những nguồn tham khảo chính xác, đáng tin cậy, sử dụng các cước chú, trích dẫn và phương tiện hỗ trợ phù hợp, thể hiện được sự minh bạch trong việc kế thừa từ những kết quả nghiên cứu đã có.

• Nêu được vấn đề nghiên cứu về sân khấu dân gian Việt Nam
• Biết sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp
• Xây dựng được hệ thống các luận điểm sáng rõ, làm nổi bật được những kết quả nghiên cứu với các cứ liệu minh họa cụ thể, sát hợp.
• Dùng ngôn ngữ khách quan, khoa học để trình bày kết quả nghiên cứu và thể hiện được quan điểm đánh giá riêng
• Khái quát được ý nghĩa của vấn đề sân khấu dân gian đã lựa chọn nghiên cứu.
• Thể hiện được thái độ trung thực khi kế thừa những kết quả nghiên cứu của những người khác.

Nội dung nói và nghe đã học ở cấp THCS

Yêu cầu nâng cao của các nội dung đó

– Nêu luận điểm một cách rõ ràng, phối hợp hợp lý phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ để làm nổi bật nội dung thuyết trình

– Nêu lên quan điểm bản thân về vấn đề thuyết trình, thuyết phục được người nghe và đặt câu hỏi để khơi gợi những thảo luận xa hơn

– Thể hiện được sự tôn ở trong cách cảm nhận, đánh giá đa dạng đối với tác phẩm thơ.

– Thể hiện được thái độ tán thành hoặc phản đối trước những ý kiến đã phát biểu

– Tôn trọng người đối thoại để cùng nhau tìm tiếng nói chung về vấn đề

Nội dung lần đầu đưa vào chương trình Ngữ Văn 10

Những thách thức của nội dung nói và nghe đó

– Sử dụng các trích dẫn, cước chú và các phương tiện hỗ trợ phù hợp, thể hiện được sự minh bạch trong việc kế thừa những kết quả nghiên cứu đã có sẵn.

– Sử dụng ngôn ngữ khách quan và khoa học để trình bày kết quả nghiên cứu, thể hiện được quan điểm đánh giá riêng

– Khái quát được ý nghĩa của vấn đề sân khấu dân gian đã lựa chọn nghiên cứu.

– Thể hiện được thái độ trung thực khi kế thừa những kết quả nghiên cứu của người khác.